اعتماد 24 ساعته Businext سرویس دهنده!

گزارش سفر دبیرکل به هرمزگان: وضعیت نامطلوب صید، پرورش و فرآوری / مخاطرات مزارع پرورش میگوی شرق هرمزگان

گزارش سفر دبیرکل به هرمزگان: وضعیت نامطلوب صید، پرورش و فرآوری / مخاطرات مزارع پرورش میگوی شرق هرمزگان

پیرو گلایه واحدهای فراوری از پائین بودن مقادیر صید آبزیان و خصوصاً میگوی دریایی، طی بازدیدهایی که در روزهای 14 و 15 مهرماه از برخی مناطق صیادی، بازار ماهی فروشان و واحدهای فراوری در هرمزگان انجام شد، ملاحظاتی به نظر رسید که جهت اطلاع اعضای محترم گزارش می گردد. همچنین در پی کاهش میزان جمع آوری میگوی کراپ اول توسط واحدهای فراوری عضو اتحادیه و وصول اخباری مبنی بر وقوع تلفات مداوم در مزارع سایت های تیاب شمالی و جنوبی ضمن بازدید کارشناسی مواردی مشاهده گردید. حسب وظیفه موارد گزارش شده برای بررسی و أخذ تصمیم توسط سازمان شیلات ایران به ریاست محترم این سازمان نیز منعکس گردیده است .

1- وضعیت نامطلوب صید و واحدهای فراوری

1-1)کاهش کمیت و کیفیت صید در اثر صید بی رویه و حضور صیادان غیر مجاز

مدت هاست که افزایش فعالیت صیادی و عدول تعدادی از صیادان از دستورالعمل های صید و وجود شناورهای غیرقانونی واقعیت خودرا در عمل به شکل کاهش میزان صید و نیز کوچک شدن سایر آبزیان صید شده نشان داده است. وجود ماهیانی نظیر حلوا سفید، بیاح، شیر و …در سایزهای بسیار ریز در بازار ماهی فروشان بندر عباس و نیز عرضه میگوی دریایی صید شده با سایزهای حدود 70-80 و 100-80 که (چنین سایزی قبلاً در ابتدای فصل صید کم سابقه بوده است) نشان از آن دارد که ذخایر به شدت تحت فشار است. میزان کم صید نیز دلیل دیگری بر آسیب دیدن ذخایراست. اگر چه قطعاً در این زمینه باید براساس آمار و ارقام سخن گفت و ظاهراً آمارهای اعلامی اداره کل شیلات هرمزگان چنین چیزی را تأیید نمی کند لیکن مشاهدات غیر قابل انکار موید وجود مشکلات یادشده در این زمینه می باشد.

1-2) صدور بی رویه مجوز واحدهای فراوری آبزیان

اتحادیه ازتعداد قطعی مجوزهای صادره برای احداث واحدهای فراوری آبزیان اطلاعی نداردولی بنابرشنیده ها صدها مجوز در نقاط مختلف هرمزگان توسط اداره کل جهاد کشاورزی استان صادرشده که معلوم نیست براساس چه توجیهی انجام شده است. این در حالی است که واحدهای موجود اکثراً با ظرفیت های خالی مواجه بوده و تعدادی از آنها راکد مانده و یا نیمه تعطیل هستند و تعدادی برای فروش و تغییر کاربری اقدام نموده اند. بدیهی است در شرایطی که میزان صید در حد مطلوب نمی باشد و بهره برداری از مزارع پرورش میگو و طرح های توسعه ای ماهی در قفس، نیاز به گذشت زمان دارد، این واحدها به زودی به خیل ناراضیان از سازمان شیلات خواهند پیوست.
به نظر می رسد استراتژی کلان سازمان شیلات در موضوع صید و واحدهای فراوری دارای نقضان است که می توان با مطالعات دقیق و استماع نظرات کارشناسان آن سازمان و داده های موسسه علوم تحقیقات شیلاتی کشور و اطلاعات و آمار سالهای اخیر و خصوصاً مشورت با فعالان عرصه صید و صیادی و صاحبان واحدهای فراوری نسبت به بررسی دقیق کارشناسی و اخذ تصمیم بهینه از جمله اجرای صحیح طرح دریابس اقدام نمود.

2- مخاطرات مزارع پرورش میگوی شرق هرمزگان

2-1) رواج بی توجهی به ضوابط و پیش شرط های تولید موفق در منطقه

ظاهراً در یک اتحاد نانوشته تمامی ارکان درگیر در پروسه تولید میگوی پرورشی در استان هرمزگان و خصوصاً سایت تیاب دست به دست هم داده اند که ریسک تولید در منطقه را افزایش دهند. قاطعانه می توان گفت که هیچ یک از سازمان های نظارتی(شیلات و دامپزشکی)، بهره برداران و سرمایه گذاران نسبت به رعایت الزامات بهداشتی، آماده سازی مناسب استخرها، حفظ تراکم و غذادهی مطلوب و سایر موارد مدیریتی و خصوصاً اصول امنیت زیستی دقت و توجه لازم را ندارند که در این میان قصور دامپزشکی و شیلات بیش از سهم پرورش دهنده و سرمایه گذار به چشم می آید. چنانچه واقع بینانه نگریسته شود بدون اغراق می توان گفت نشانه ای از حاکمیت قانون و رعایت دستورالعمل ها به چشم نمی آید و به شکل غیر قابل باوری، نظارت و مدیریتی وجود نداشته و صرفاً به برخی مستندسازی های سطحی اکتفا شده و این ریشه وقوع بسیاری از مشکلات بعدی است.

2-2) ورود بهره برداران غیر متعهد در پی رواج قیمت های گزاف اجاره و فروش مزارع

در پی رشد قیمت های فروش میگو تمایل به سرمایه گذاری و تولید میگوی پرورشی درکل کشور و خصوصاً سایت های استان هرمزگان و بالاخص دوسایت ارزشمند تیاب شمالی و جنوبی افزایش یافت که این پدیده در نوع خود ارزشمند است لیکن خطراتی را نیز در پی داشته است. به نظر می رسد رشد حیرت انگیز معاملات مزارع و افزایش بهای اجاره آنها صرفاً به عامل سودآوری اقتصادی باز نمی گردد، بلکه تبدیل صنعت میگو در منطقه تیاب به پدیده ای جذاب برای سرمایه های نه چندان پاک را نباید از نظر دور داشت.
ماحصل این رویکرد، حضور افراد و بهره بردارانی است که تعهدی به رعایت اصول اولیه تولید پایدار ندارند و این مسئله فضای کسب و کار را برای بهره برداران اصیل که در پی حفظ تداوم سلامت مزرعه و سرمایه های خود می باشند نا امن ساخته است.
مخاطرات حضور کنترل نشده اجاره کنندگان مزارع به دو صورت است ؛ گروهی که واقعاً به دنبال تولید هستند ولی با اجاره سنگین به تراکم های بالا (700 تا 1000 هزار قطعه در هکتار) روی آورده و از طریق افزایش تراکم به دنبال تولید بیشتر هستند تا به هر شکل ممکن علاوه بر تامین هزینه اجاره به سود لازم نیز دست یابند. گروهی دیگر که شاید چندان به دنبال سود نبوده و اهداف دیگری را در منطقه دنبال می کنند.نتیجه حضور این دودسته درچرخه پرورش ، افزایش ریسک تولید و تخریب شرایط کار برای بهره برداران حرفه ای است که ماحصل آن بروشنی در افت کیفیت آب مزارع، وقوع تلفات در سنین پائین، بالابودن FCR ،برداشت پایین مزارع و وجود خاک سیاه فراوان در کف استخرها متجلی ست.

3) تلاش برای پرورش دوکراپ به هر قیمت!

انجام پرورش در دوکراپ از امتیازات سایت های شرق هرمزگان است لیکن ظاهراً دو برداشت به هر قیمتی در حال رواج است. پرورش دهندگان (خصوصاً اجاره دهندگان مزارع) بدون توجه به ضرورت آماده سازی استخرها (بویژه در کراپ دوم) اقدام به ذخیره سازی مجدد می نمایند. وجودگزارشاتی دربیومتری ماه اول این مزارع مبنی بر حضور میگوی درشت در استخر، وقوع تلفات در اوزان پائین و نیز تنوع شدید سایز میگوهای برداشت شده نشانه هایی از این پدیده است. این مسئله نمادی دیگر از عدم نظارت ارگان های مسئول و خصوصاً دامپزشکی می باشد.

4) اختلاط آب کانالهای آبرسان و تخلیه

درسال های اخیر خصوصاً در سایت تیاب شمالی ضرورت لایروبی اساسی زهکش ها و کانال های تخلیه برای انتقال کامل آب خروجی مزارع مطرح می باشد لیکن به دلایل مختلف و خصوصاً عدم رعایت تقویم زراعی امکان انجام این مهم فراهم نمی آید. این موضوع سبب گردیده که اختلاط آب های ورودی و خروجی به راحتی انجام شود و طبیعی است که در این شرایط، ریسک تولید و بروز بیماری و امکان وقوع تلفات بالا خواهد رفت. همه می دانیم که طی ده سال گذشته علیرغم برخی لایروبی ها ،کانال های آب رسان کفاف آب مزارع فعال در مرحله اوج تولید را ندارند. از سوی دیگر همچنان موضوع فیلتراسیون آب کانالها و مزارع به عنوان یک موضوع مبهم باقی مانده و مجموعه این عوامل سبب گردیده که به طور کلی هر ساله شرایط پرورش رو به ضعف بگذارد.

5) عدم رعایت تقویم زراعی

بارها از دامپزشکی و شیلات خواسته ایم که تقویم کشت مصوب شامل تاریخ های ذخیره سازی و پرورش تا مرحله برداشت به درستی مورد رعایت قرار گیرد و اغماضی نسبت به آن صورت نپذیرد.( موضوع درخواست شماره 3944 مورخ 98.05.26 این اتحادیه به شیلات) لیکن بعضاً مشاهده می گردد که نه تنها اهتمامی به رعایت این تقویم وجود ندارد بلکه در اثرفشارهایی که از طرق مختلف به شیلات و دامپزشکی وارد می آید با تغافل عمل می شود و برخوردی با متخلفین صورت نمی گیرد. نتیجه این چشم پوشی ها عدم امکان اجرای تمام برنامه های پیش بینی شده بعدی ( تخلیه کامل مزارع ،خشک شدن و شخم زنی و آماده سازی استخرها، لایروبی کانال ها و …) است.

6) استفاده غیر منضبط از غذای دستی

مزارع سایت های تیاب نمادی از بی انضباطی در رعایت دستورالعمل های بهداشتی و خصوصاً استفاده از روش تولید غذای دست ساز(غیر کارخانه ای) هستند. مصرف بی رویه و غیر اصولی غذای دست ساز در بسیاری این مزارع، موجب انباشت مواد آلی در کف استخر ها شده به نحوی که بستر و محیط زیست میگوها به لحاظ عدم امکان تجزیه مواد آلی آن به شدت نامطلوب شده است. حسب اعلام پرورش دهندگان در سال جاری ماهی های متوتای مناسب و نیز روغن ماهی باکیفیت در دسترس تولید کنندگان غذای دستی نبود و با توجه به فشار زیست محیطی و بهداشتی که طی سالیان اخیر به لحاظ تراکم بالا و بهره برداری مداوم دوکراپ و عدم فرصت لازم برای آماده سازی مناسب استخرها وارد آمده، ریسک استفاده از این نوع غذاها در سال جاری دوچندان شده است. لازم به ذکر است که به لحاظ رسوب مواد آلی طی سالهای متمادی در خاک کف استخر (محیط آبی) میزان اکسیژن خواهی بستر بیشتر از میزان اکسیژن خواهی ستون آب شده و لذا حتی دستگاه های هواده که به تأمین اکسیژن آب کمک می کند راهگشای مشکل نیاز اکسیژنی کف استخر نیست و به همین دلیل بعضاً علیرغم استفاده از هواده ، همچنان تلفات وجود دارد.

7) مشخص نبودن علت تلفات و عدم پاسخگویی دامپزشکی وشیلات

تولیدکنندگان از نهادهای مسئول خصوصاً دامپزشکی انتظاردارند در خصوص علت وقوع تلفات پاسخ روشنی به آنان ارائه نمایند. دامپزشکی عمدتاً نسبت به بیماری لکه سفید حساسیت دارد و در مورد علت قطعی تلفات گسترده سال جاری پاسخ روشن و قطعی اعلام نمی نماید. شیلات و موسسه علوم تحقیقات شیلاتی (پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان) اگر چه مطالعاتی انجام داده و از دمای بالا و وجود غیر عادی جلبک ها به عنوان عامل کاهش دهنده اکسیژن استخرها و وقوع تلفات نام برده اند لیکن همچنان ابهام در مورد عامل قطعی مشکل وجود دارد. این که کارشناسان شیلات و دامپزشکی عوامل عمومی (گرما، کیفیت پایین کف استخر، غذای دستی و بسیاری از عواملی که در همین گزارش به آنها اشاره شد) را مطرح و از بیان علت های دقیق تر عاجزند نقطه ضعف بزرگی است که همواره صنعت میگو با آن مواجه بوده است.
نهایتاً با توجه به موارد فوق و ضرورت اصلاح زیر ساخت ها و رفع خطراتی که آینده این سایت های ارزشمند و نمونه را تهدید می نماید مصرا تقاضا داریم درخواست هایی که طی نامه شماره 3995.مورخ 98.07.07 به معاون محترم آبزی پروری سازمان شیلات ایران تقدیم گردیده مورد توجه قرار گیرد.