گزارش وبینار با موضوع نظارت بر حلیت و حرمت آبزیان: موافقت با درخواست اتحادیه در مورد اصلاح رویکرد نظارت شرعی آبزیان

گزارش وبینار با موضوع نظارت بر حلیت  و حرمت آبزیان با حضور آیت الله تقوی نماینده محترم ولی فقیه در وزارت جهاد کشاورزی در سازمان شیلات ایران

در پی واگذاری مسئولیت وظایف دفتر نمایندگی ولی فقیه در سازمان دامپزشکی به سازمان شیلات و بنا به دعوت جناب حجه الاسلام حاج یوسف پرویزپور مسئول محترم حوزه نمایندگی ولی فقیه در سازمان شیلات ایران از آقای دکتر خدایی دبیرکل اتحادیه برای حضور در جلسه مشترک و وبیناری با موضوع نظارت شرعی آبزیان این جلسه با حضور حاج آقا تقوی و دکتر خون میرزایی و نیز مسئولین حوزه های نمایندگی ولی فقیه در جهاد استان ها در روز دوشنبه مورخ 27 اردیبهشت ماه از ساعت 10 الی 13 در سالن جلسات سازمان شیلات ایران برگزار شد . در این جلسه علاوه بر نامبردگان فوق حجج اسلام آقایان ابراهیمی مسئول امور استان های دفتر نمایندگی ، فلاح زاده ، علایی پور و محسن وحید از  موسسه موضوع شناسی فقهی قم و نیز آقایان محبی، عبدالحی، قربان زاده از سازمان شیلات و الهامی تبار رییس دفتر آقای تقوی به صورت حضوری و مدیران کل شیلات استان ها به صورت مجازی حضور داشتند. پس از صحبت های مقدماتی حاج آقا ابراهیمی سخنرانان به شرح زیر به ارائه مطالب پرداختند:

حاج آقا پرویزپور: در راستای انجام وظایف تخصصی، ما شورای فقهی آبزیان را در شیلات با حضور آقای فلاح زاده تشکیل دادیم و این منجر به انعقاد تفاهمنامه بین سازمان شیلات و موسسه موضوع شناسی احکام شد و در همین راستا در حال تدوین کتاب اطلس آبزیان حلال و حرام هستیم. آموزش صیادان و بهره برداران و برگزاری همایش را در دستور کار داریم و در راستای وظایف جدیدی که به سازمان شیلات واگذار شد جلساتی را داشتیم و اهدافی را تبادل می کنیم. واقعیت این است که بحث نظارت آبزیان با توجه به وسعت زیاد آن افراد زیادی می خواهد. فقط تعداد شناورها بیش از 1000 کشتی صیادی است فراوری و عمل آورها حدود 500 مرکز هستند. کارخانجات تن ماهیان بیش از 140 واحد است.

ما برای اجرای بهتر کار باید از ظرفیت یگان حفاظت و دفاتر در استان ها استفاده کنیم و آنان را آموزش دهیم. در 13 استان که مسئول دفتر نمایندگی داریم از این افراد استفاده خواهم کرد و از ریاست و معاونین سازمان شیلات درخواست میکنیم که  نیرو در اختیار ما قرار دهند. در استانهایی که فاقد مسئول دفتر هستیم باید از ناظرین دیگر استفاده کنیم به هرحال عملاً ممکن نیست که نظارت بر روی همه واحدها باشد اما نظارت دوره ای باید باشد و حقوق آن ها هم از طریق هماهنگ و یکپارچه پرداخت شود. در مورد صید از نیروهای شیلاتی استفاده شود و بازار را از کمک مدیران کل شیلات باید  استفاده کنیم.

آقای دکتر خون میرزایی: خوشبختانه هماهنگی میان مدیران کل و مسئولین دفاتر برقرار است و حسن اجرای وظایف محوله اخیر به دفتر نمایندگی از اولویت های ما در سال جاری است. در سازمان شیلات همواره توجه ویژه برای تولید در سخنان مقام معظم رهبری مدنظر بوده و تاکید من به همه مدیران کل و مسئولین حفاظت این است که بهترین همکاری را با دفاتر محترم ولی فقیه داشته باشند. دو مورد هم درخواست ویژه ماست که یکی استفاده از فرصت حضور علما در مورد ترویج مصرف آبزیان است و دیگری  تذکر های لازم در مورد همکاری و ممانعت از صید غیر مجاز است.

آیت الله تقوی: این جلسه فرصت مغتنی است و با توجه به این که روز شهادت شهید دادمان هم هست که یادی از ایشان می کنیم. ارتباط با آقای فلاح زاده و تشکیل شورای فقهی هم بسیار خوب است و باید حوزه علمیه قم را در این بخش ها وارد کنیم: در دامپزشکی، منابع طبیعی، امور اراضی، شیلات و… که مسایل فقهی با توجه به نظر کارشناسان بررسی شود خصوصاً حقوق حیوانات و مسایل اخلاقی فقهی در این زمینه و نیز فقه محیط زیست.

یکی از ظرفیت های ارزنده کشور، شیلات و آب و دریاست که شیلات در این حوزه نقش زیادی دارد. متاسفانه در حوزه فرهنگ عمومی مردم، با موضوع شیلات آشنایی کمی دارند و باید برای ارتقای آگاهی مردم و بدنه جامعه اقدام شود. این موضوع که قرآن بحث تغذیه از دریا را مطرح می کند و بلافاصله از ماهی به عنوان “لحما طریا“ یاد می کند و در مورد خصوصیت ویژه گوشت ماهی عبارت ارزش آفرین گوشت تازه و با کیفیت را مطرح می کند بسیار اهمیت دارد. باید بدانیم که در مورد سایر گوشت ها و مورد خوراکی در قرآن،  چنین وجهی بیان نشده است و این حتما حکمت دارد. یا من فی البحر عجائبه که در دعای جوشن کبیر هست و همه در شب های احیا خوانده ایم اهمیت علوم دریایی و ارزش آن را گوشزد می کند و شیلات وقتی موفق است که فعالیت هایش علمی و دانش بنیان و سیستم دار و نظام مند باشد.

اگر در کشور بخواهیم 100 میلیون نفر را تغذیه کنیم ،دامداری و مرغداری و شیلات ما باید علمی و بهره ور باشد. لذا یکی از رسالت های مهم این سازمان هماهنگی برای دانش محوری ارگان های (نهادهای علمی – اجرایی) مسئول است. هرگونه تسهیلات که خواهید داد مبتنی بر دانش محوری باشد. بودجه های تحقیقاتی در میدان و برای بهره برداران مصرف شود و هم افزایی بین دستگاه های علمی و اجرایی ایجاد شود و تقویت و حمایت از بخش غیر دولتی هم بسیار مهم است.

ما دو گونه آبزی داریم گیاهان آبزی و جانوران و حیوانات دریایی در مسایل شرعی یکی موضوع و دیگری حکم است. موضوع همه گیاهان دریایی حلالند مگر سمی باشند که مصرف آنها حرام است. جانوران آبزی بخشی حلال و بخشی حرام هستند در تفهیم موضوع تعیین مصداق با متخصصین است تا حکم آن رافقیه بیان کند.

آقای فلاح زاده: آیه ” الَّذِینَ إِنْ مَکنَّاهُمْ فِی الأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاهَ وَآتَوُا الزَّکاهَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْکرِ وَللهِ عاقِبَهُ الأُمُورِ ” آیه 41 سوره حج سه موضوع را مطرح میکند:

1- نماز (نماد اعمال عبادت فردی) 2- زکات (نماد فعالیت های اقتصادی) 3- امر به معروف و نهی از منکر (نماد فعالیت اجتماعی) که اگر این ها اجرا شود وظیفه مان را انجام داده ایم. حضرت رسول فرمودند العباده مع اکل الحرام کالبناء علی الرمل :عبادت با حرام خوری مثل ساختمان سازی روی رمل است که اساسی ندارد؛ و اما مسائل فقهی دو حیث دارد:

1) فردی: مثلاً اگر یکی از مهمان ها بفهمد غذا نجس است نباید به بقیه بگوید.

2) حاکمیتی:اما اگر میزبان فهمید که غذا مشکل شرعی دارد حتماً باید به میهمانان بگوید.

لذا وظیفه حکومت و حاکمیت در تولید، توزیع و واردات این است که با دقت عمل کند و نمیتواند تابع وظیفه عبادت فردی باشد، لذا وزارت جهاد کشاورزی به عنوان یکی از ارکان تامین غذای حیوانی، گیاهی و صنعتی است (که مهمترین آن شیلات است با توجه به نکته لحماً طریا: گوشت با ارزش) در این زمینه دارای مسئولیت است و وظایفش بر اساس فقه حاکمیتی (در مقابل فقه فردی) این موارد است:

1)  آشنا کردن بهره برداران و تولیدکنندگان (صیادان و آبزی پروران و فراوران …) با مسایل فقهی آبزیان

2) فرهنگ سازی مردم برای شناخت حلال و حرام و آثار آن (فرهنگ سازی عمومی)

3) فقه سازمانی (شیلات، دامپزشکی و جهاد …) در زمینه توجیه و آموزش کارکنان و مدیران.

امیرالمومنین علیه السلام فرمودند کسی که دانش علم اقتصاد نمی داند وارد بازار نشود و بلافاصله شرط دوم را خطاب به بازاریان فرمودند که یا معشر التجار الفقه ثم المتجر: ای طبقه تجار اول فقه اقتصاد را بدانید و بعد وارد بازار و تجارت شوید.

آقای اعلایی نژاد از موسسه موضوع شناسی فقهی: تا الان 110 موضوع را بررسی کرده ایم که برخی از کارها چاپ شده کارهای خوبی هم با عنایت آقای دکتر خون میرزایی در شیلات شروع کردیم که یکی اطلس ماهیان ایران است  118 ماهی خلیج فارس که حلال است، 38 ماهی حرام و 2 ماهی که هنوز مشکوک است. در دریای خزر 74 گونه ماهی حلال و 3 مورد حرام و 3 گونه مشکوک داریم و روی مشکوک ها باید کار بیشتری انجام شود.

آقای هاشمی نمایندگی ولی فقیه شیلات بوشهر: 1- قانون فعلی سازمان دامپزشکی را مسئول دانسته و اسمی از شیلات نیست و باید قانون اصلاح شود 2- آئین نامه ها و دستور العمل جدیدی باید نوشته شود 3- مسئول دفتر شیلات ضابط قضایی تعیین شود و قدرت و اختیار داشته باشد 4- یک کارگروه ویژه با کمک دادستانی و نیروی انتظامی و صیادان در مرکز و متناظر آن در استان ها تشکیل شود 5-این کار نیاز به نیرو دارد چگونه باید این نظارت ها انجام شود؟ چه کسانی باید این ها را دنبال کنند؟ در استان بوشهر 34 اسکله صیادی داریم که این ها همه ناظر نیاز دارند. حتی اگر ادواری هم باشد نیاز به نیرو دارد شرکت های عمل آوری که حداقل 13 واحد هستند چگونه رسیدگی می شوند و شناورهای صیادی را چگونه باید نظارت کنیم؟ اگر بخواهیم کار کاملی انجام دهیم در اسکله با هماهنگی شیلات و ناظرین باید کنترل شود و غیر ماکول ها سر از در بازار در نیاورد.

جناب سرهنگ دیده و رئیس یگان حفاظت سازمان شیلات: ما در حال برنامه ریزی هستیم که یگان حفاظت شیلات از همان عرشه مسئله ماهی حلال و حرام را دنبال کند و استفاده از وسایل هوشمند را هم در نظر داریم. در بازار های فروش ساحلی هم با روحانیون استان ها هماهنگ خواهیم شد تا پرسنل ما را آموزش دهند. البته ما متاسفانه نیرو کم داریم اما از نظر تصدی آقای دکتر خون میرزایی پیگیری هایی که ایشان انجام داده اند مجوز استخدام 700 نفر نیرو گرفته ایم که وارد بدنه یگان کنیم.

آقای دکتر خدایی دبیر کل اتحادیه تولید و تجارت آبزیان ایران: ما در کشور اسلامی زندگی می کنیم و اصل موضوع توجه به حلال و حرام مورد توجه همه هست و خصوصا فعالان بخش آبزیان همگی متدین و متعهد به رعایت ضوابط شرعی هستند و نشانه آن هم این که طی یک دوره هشت ساله همکاری تنگاتنگ با دفتر محترم نمایندگی ولی فقیه در سازمان دامپزشکی حتی یک مورد خلاف یا عرضه محصول حرام توسط واحدهای بسته بندی آبزیان مشاهده نشده و همکاران من به رعایت این ضوابط پایبند بوده و خواهند بود.خوشبختانه در فرمایشات همه بزرگواران و خصوصا جناب حاج آقا فلاح زاده هم منعکس بود هیچ مشکل حادی در آبزیان وجود ندارد که استقرار ناظر در واحدهای بسته بندی و کارخانجات کنسرو را ضروری سازد. همان گونه که اشاره شد هیچ یک از کارخانجات حتی یک مورد اخطار در زمینه عدم رعایت مسایل مربوط به حلیت دریافت نکرده اند و اگر موردی در بازار تازه فروشی یا رستوران ها و…. مشاهده شده هیچ ربطی به کارخانجات ندارد.

این را هم باید عرض کنم که الزام به استخدام ناظر شرعی در برخی کارخانجات موجب نارضایتی شده و در بسیاری موارد به علت این که ناظر محترم کار خاصی انجام نداده و حقوق دریافت می کند عملا به وهن روحانیت محترم منجر شده که جای تأسف دارد و در هر حال اتحادیه ضمن تشکر از تلاش های ارزنده حجج اسلام آقایان لیاقتی، کلانتری،ایمانی، حسینی مقدم و خصوصا جناب حمزه ای ( در استان هرمزگان) بابت هشت سال همکاری سازنده با این عزیزان ،جهت تداوم همکاری با دفتر نمایندگی محترم ولی فقیه در سازمان شیلات اعلام آمادگی می نماید و امیدوار است با رویکرد جدید فشار بر واحدها کاهش یابد.

آقای حسینی  مقدم مسئول محترم نمایندگی ولی فقیه در سازمان دامپزشکی: اعلام آمادگی همکاری با سازمان شیلات کرده ایم و هر جا نیاز باشد کمک خواهیم کرد. نکته دیگر این که قانون نظارت شرعی ابهاماتی دارد و نیاز به اصلاح دارد؛ خصوصاً در مورد حقوق ناظرین؛ لذا در کمیسیون کشاورزی لطفاً مطرح و پیگیری فرمائید.

آقای وحیدی نژاد نمایندگی ولی فقیه در استان گیلان: قانون باید اصلاح شود.

آقای دکترعبدالحی: توسعه آبزی پروری مدیون تلاش های انجام شده بعد از انقلاب است که کاملاً همسو با روند جهانی حرکت کرده است. این موضوع مورد تایید  سازمان های جهانی است و در یک کلام میشود گفت که آبزی پروری محصول انقلاب اسلامی است. جهت گیری توسعه همه در گونه های حلال مثل کپور، میگو، قزل آلا و خاویاری بوده است. همان گونه که آقای دکتر خدایی گفتند با توجه به آن که واحدها مجبور به استفاده از دامپزشک و کارشناس شیلات و … هستند اجبار به استفاده از ناظر شرعی چندان وجهی ندارد و هزینه های زائد را زیاد می کند.که جناب حاج آقا تقوی از سه زاویه (نمایندگی ولی فقیه، ارتباط با بیت، رهبری مجلس) می توانید جایگاه شیلات را نزد حاکمیت بالا ببرید.

جمع بندی آیت الله تقوی: 1) شورای فقهی را در سطح وزارت خانه و شیلات تقویت کنیم.

2) هرچه بتوانیم مخارج تولیدکنندگان کم شود تا هزینه به مردم تحمیل نشود و موجب افزایش قیمت نشویم البته یکی از رسالت های حوزه ولی فقیه بحث حلیت و حرمت است ولی این کار باید به گونه ای انجام شود که با کمترین هزینه همراه باشد. امیرالمومنین علیه السلام فرمودند که مدیر باید قلیل المؤونه وکثیر المعونه باشد (خرج مدیریتش کم ولی سودش زیاد باشد) لذا این که هر واحد نیاز به ناظر داشته باشد ضرورت ندارد و باید تجمیع شود.

3- اصلاح قانون فعلی ذبح و نظارت شرعی بر صید جزء مصوبات این جلسه باشد.

4- این نشست ها ادامه دار باشد.