تأثیرات صید تون ماهیان بر گونه‌های غیر تون و سایر جنبه‌های زیست‌محیطی
چکیده
این گزارش به بررسی مهمترین تأثیرات روش‌های مختلف صید تون ماهیان می‌پردازد، به‌ویژه تأثیرات آن‌ها روی گونه‌های غیر از ماهیان تون و سایر جنبه‌های زیست‌محیطی مانند زیستگاه‌ها را بررسی می نماید. همچنین امتیازات زیست‌محیطی [1]روش‌های صید مختلف تون ماهیان که توسط شورای نظارت بر محصولات دریایی (MSC) تایید شده‌اند را تحلیل می‌کند و نشان می‌دهد که بیشتر روش‌های اصلی صید، به نوعی روی گونه‌های غیر تون، زیستگاه‌ها یا اکوسیستم‌ها تأثیرگذار هستند. در ادامه، گزارش تدابیر مدیریتی سازمان‌های منطقه‌ای مدیریت صیادی (Regional Fisheries Management Organizations ,RFMO) برای کاهش این تأثیرات را مرور می‌کند و با شرح اقداماتی که برای کمک به شرکت‌ها و شناورها در بهبود پایداری صید تون ماهیان توسط بنیاد بین‌المللی پایداری غذاهای دریایی (International Seafood Sustainability Foundation,ISSF) انجام شده، تکمیل می گردد.
[1] امتیازهای محیط‌زیستی به ارزیابی‌ها و نمراتی اطلاق می‌شود که بر اساس معیارهای محیط‌زیستی به شیوه‌های مختلف صید یا شیوه‌های مدیریت منابع دریایی داده می‌شود. این امتیازها معمولاً توسط سازمان‌های معتبر مانند شورای مدیریت منابع دریایی (MSC) انجام می‌شود و هدف آن ارزیابی تأثیرات زیست‌محیطی روش‌های صید بر موجودات دریایی، زیستگاه‌ها، اکوسیستم‌ها و سایر جنبه‌های محیط‌زیستی است.
این به‌روزرسانی شامل تدابیر سازمان‌های منطقه‌ای مدیریت صیادی تون ماهیان است که در سال ۲۰۲۴ اتخاذ نموده اند.
فهرست صفحات
عنوان صفحه
چکیده ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….5
سؤالات تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………6
- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….7
- انواع تأثیرات ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….8
- شیوه‌های صید تون ……………………………………………………………………………………………………………………………………………10
مرور کلی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..10
3-1. صید با تور گوشگیر (Gillnet …………………………………………………………………………………………………………………………..13
3-2. صید با قلاب دستی (Handline) …………………………………………………………………………………………………………………….13
3-3. صید با قلاب‌های متصل به طناب بلند (Longline) ……………………………………………………………………………………..14
3-4. صید با قلاب و چوب (Pole-and-line) …………………………………………………………………………………………………………14
3-5. صید با تور کیسه‌ای (Purse seine) ……………………………………………………………………………………………………………..15
3-6. صید با قلاب در حال حرکت (Troll) ……………………………………………………………………………………………………………..17
- مقایسه تأثیرات انواع شیوه‌های صید بر اساس ارزیابی‌های MSC………………………………………………………………….17
4-1. روش‌شناسی …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 17
4-2. نتایج …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..21
امتیاز کلی بخش دوم (P2 Overall) ……………………………………………………………………………………………………………………… 21
امتیازهای بخش P2.1.x ( گونه‌های اصلی) …………………………………………………………………………………………………………… 22
امتیازهای بخش P2.2.x (گونه‌های فرعی) ……………………………………………………………………………………………………………….23
امتیازهای بخش P2.3.x (گونه‌های در معرض تهدید و حفاظت‌شده) …………………………………………………………………….24
امتیازهای بخش P2.4.x (زیستگاه‌ها) ……………………………………………………………………………………………………………………….26
امتیازهای بخش P2.5.x (اکوسیستم‌ها) ………………………………………………………………………………………………………………….27
خلاصه تحلیل‌های امتیازدهی …………………………………………………………………………………………………………………………………….28
- تدابیر حفاظتی و مدیریتی سازمان‌های منطقه‌ای مدیریت شیلات (RFMOs) …………………………………….28
5-1. کمیسیون حفظ تون‌های جنوبی (CCSBT) ………………………………………………………………………………………………….29
5-2. کمیسیون بین‌المللی تون‌های اقیانوس آرام شرقی (IATTC) ………………………………………………………………………30
5-3. کمیسیون بین‌المللی حفاظت از تون‌های اقیانوس اطلس (ICCAT) …………………………………………………………..31
5-4. کمیسیون تون اقیانوس هند (IOTC) …………………………………………………………………………………………………………….33
5-5. کمیسیون شیلات اقیانوس آرام غربی و مرکزی (WCPFC) ………………………………………………………………………….34
- تدابیر و منابع تکمیلی …………………………………………………………………………………………………………………………………….36
6-1. تدابیر حفاظتی بنیاد بین‌المللی پایداری محصولات دریایی (ISSF) ………………………………………………………………36
6-2. سایر منابع ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….37
سپاسگزاری ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………39
کتابنامه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..40
فهرست اختصارات ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….43
گزارش تغییرات نسخه‌ها ……………………………………………………………………………………………………………………………………….44
دیباچه گزارش
صیادان تون از ابزارها و روش‌های مختلفی برای صید این ماهیان استفاده می‌کنند. همه این شیوه‌ها به‌نوعی تأثیرات زیست‌محیطی دارند که بارزترین آن‌ها صید گونه‌های غیرتون است، برخی از این گونه‌ها آسیب‌پذیری بالایی دارند. این گزارش خلاصه‌ای از مهمترین تأثیرات شیوه‌های صید ماهیان تون عمدتاً تجاری (albacore, bigeye, bluefin, skipjack و yellowfin) را ارائه می‌کند. از نظر وزنی صید جهانی این گونه‌ها، ۶۶ درصد صید توسط روش پرساین یا تور کیسه ای انجام می‌شود، پس از آن صید لانگ لاین ۹ درصد ( قلاب‌های متصل به طناب بلند) ، صید پول اند لاین ۷ درصد (صید با نیزه بلند توسط صیاد)، تور گوشگیر ۴ درصد و سایر ابزارهای متفرقه ۱۴ درصد قرار دارند (بر اساس گزارش وضعیت ذخایر ISSF). ابزارهای متفرقه شامل ترال سطحی، ترال میانه آب، تله‌ها، چوب و قلاب (rod-and-reel) و صید تفریحی می‌شوند.
بخش ۲ این گزارش به طور کلی به بررسی مهمترین تأثیرات زیست‌محیطی شیوه‌های صید می‌پردازد، به جز تأثیرات بر گونه‌های هدف که در جای دیگری به آن پرداخته شده است. در دو دهه اخیر، تمرکز زیادی روی “صید ضمنی” یا همان bycatch بوده است اما این اصطلاح برای افراد مختلف معانی متفاوتی دارد و به همین دلیل در این گزارش تا حد امکان از آن پرهیز شده است. به جای آن، گزارش بر چهار دسته از تأثیرات شامل تأثیر بر گونه‌های غیرهدف، تأثیر بر گونه‌های در معرض تهدید، تأثیر بر گونه‌های در خطر انقراض یا تحت حفاظت (ETP)، تأثیرات بر زیستگاه‌ها و برخی دیگر از تأثیرات کلی بر اکوسیستم تمرکز دارد.
در بخش ۳، یک مرور کلی از انواع اصلی شیوه‌های صید تون ماهیان ارائه شده است، همراه با خلاصه‌ای از مهمترین نوع تأثیرات آن‌ها بر گونه‌های غیرهدف، به‌ویژه گونه‌های در معرض تهدید، زیستگاه‌ها و اکوسیستم‌ها.
در بخش ۴ این گزارش، تحلیلی از تأثیرات زیست‌محیطی ارائه شده است که بر اساس ارزیابی شیوه‌های صید صورت گرفته که مطابق با نسخه ۲.۰ گواهی استاندارد شورای نظارت بر محصولات دریایی (MSC) می باشد. شیوه‌های اصلی صید تون ماهیان، به‌جز تور گوشگیر (Gillnet)، این گواهی را دریافت کرده‌اند و این تحلیل امکان مقایسه آن‌ها را فراهم می‌کند. نتایج نشان می‌دهد که صید با قلاب چرخشی و در حال حرکت (Troll) نسبت به سایر شیوه‌ها امتیاز بسیار مطلوبی به دست آورده است؛ هرچند که تنها ۱.۳٪ از کل صید جهانی تون را شامل می‌شود. سایر شیوه‌های صید بسته به شاخص ارزیابی‌شده امتیازهای متفاوتی کسب کرده‌اند و بنابراین نتیجه‌گیری قطعی درباره برتری کامل یک شیوه نسبت به روش دیگر درست نخواهد بود. بسیاری از شیوه‌های صید در شاخص‌های مربوط به گونه‌های در معرض تهدید (ETP)، به‌ویژه در شاخص اطلاعات، به دلیل کمبود داده‌ها امتیاز پایینی گرفتند. بیشتر شیوه‌های صید در شاخص‌های مربوط به زیستگاه‌ها امتیاز خوبی گرفتند، زیرا ابزارهای صید تون ماهیان معمولاً با بستر دریا تماس ندارند. تنها استثنا شیوه صید با تور کیسه‌ای (Purse seine) با استفاده از دستگاه‌های تشخیص تجمع ماهی (FADs) بود، چون این دستگاه‌ها ممکن است گم یا رها شوند و به زیستگاه‌های حساس دریایی مانند صخره‌های مرجانی آسیب بزنند.
بخش ۵ به بررسی اقدامات مدیریتی مربوط به لاک‌پشت‌های دریایی، پرندگان دریایی، سفره‌ماهی‌ها، کوسه‌ها و پستانداران دریایی می‌پردازد که توسط سازمان‌های منطقه‌ای مدیریت صید تون ماهیان (RFMOs) تهیه شده است. همه این سازمان‌ها چنین اقداماتی دارند، اما بسته به گروه گونه‌ها، برخی سازمان ها نسبت به سایرین از نظر دامنه اقدامات، تعداد و نوع گونه ها و یا اثرات الزامی یا پیشنهادی، عقب‌تر هستند. عمدتاً اقدامات سازمان‌های منطقه‌ای مدیریت صید به گونه یا رده خاصی اختصاص دارد.
بخش ۶ به بررسی تدابیر حفاظتی مربوط به ISSF می‌پردازد. این تدابیر با هدف کمک به شرکت‌ها و شناورها در بهبود صید تون ماهیان و رعایت استانداردها برای دستیابی به بهترین عملکرد برای کاهش تأثیرات محیط‌زیستی تدوین گردیده است. همچنین در این بخش، پیوندهایی به منابع مرتبط دیگر نیز ارائه شده است.
یافته‌های کلیدی:
- خلاصه‌ای از تأثیرات اصلی روش‌های مختلف صید تون ماهیان بر گونه‌های غیرهدف و سایر اجزای اکوسیستم.
- تحلیل امتیازهای کسب‌شده توسط انواع مختلف روش صید در بند دوم (تأثیرات زیست‌محیطی) که توسط شورای نظارت بر محصولات دریایی (MSC) تأیید شده است.
- خلاصه‌ای از تدابیر مرتبط برای مقابله با تأثیرات بر اکوسیستم که توسط سازمان‌های منطقه‌ای مدیریت صید تون ماهیان اتخاذ شده‌اند.
- خلاصه‌ای از تدابیر حفاظتی تکمیلی که توسط ISSF اجرا شده‌اند.
سؤالات تحقیق
- این تحقیق به دنبال پاسخ به چه سؤالاتی است؟
این گزارش خلاصه‌ای از مهمترین تأثیرات زیست‌محیطی صید تون ماهیان است، با تأکید ویژه بر صید گونه‌های غیرهدف. - آیا این تحقیق اصیل و جدید است؟
این گزارش تا حد زیادی، تلفیقی از مطالعات انجام شده را بیان می کند. با این حال، تجزیه و تحلیل روش های صیدی که دارای گواهی MSC هستند و توسط ISSF در سال ۲۰۲۴ انجام شده را نیز در برمیگیرد. - آیا این گزارش بر اساس تحقیقات قبلی تهیه شده است؟
بله. این گزارش بر اساس گزارش ISSF از وضعیت صید تون ماهیان در جهان تهیه شده است. تا سال ۲۰۲۳، آن گزارش بخشی با عنوان «صید ضمنی» داشت که اکنون در این گزارش جدید به آن پرداخته شده است.
