جنبشی رو به جلو برای صید پایدار تون ماهیان – نیاز به مراقبت مبتنی بر علم و نظارت مؤثر در اقیانوس هند
25 April 2025نشست سالانه کمیسیون ماهی تون اقیانوس هند (IOTC) در آوریل 2025 فرصت بسیار مهمی را برای کشورهای عضو فراهم می‌کند تا همکاری‌های خود را در جهت اتخاذ اقدامات حفاظتی مبتنی بر علم برای ذخایر ماهی تون، بهبود اقدامات کاهش صید جانبی و تقویت سازوکارهای نظارت، کنترل و پایش (MCS) افزایش دهند.
در صورت عدم اتخاذ محدودیت‌های صید و سایر تدابیر مدیریتی برای تضمین پایبندی دقیق به این محدودیت‌ها، که همگی نیازمند سیستم‌های نظارتی قدرتمند برای اطمینان از رعایت قوانین هستند، سلامت ذخایر ماهی تون و اکوسیستم گسترده‌تر دریایی همچنان در معرض خطر باقی خواهد ماند.
حفاظت از ذخایر ماهی تون بر اساس مبانی علمی
ماهی تون زردباله (گیدر) که پیش‌تر در اقیانوس هند بیش از حد صید می‌شد، علائم بهبودی را نشان داده است و این امر ضرورت مدیریت احتیاطی مستمر را ایجاب می‌کند. کمیسیون باید محدودیت‌های صید مبتنی بر علم را اجرا کند که با ارزیابی‌ها و توصیه‌های اخیر کمیته علمی آن هم‌راستا باشد.
علاوه بر این، کمیته علمی باید وضعیت شاخص‌های ذخایر را در سال 2025 نظارت کند تا وضعیت ذخیره ماهی زردباله را بر اساس تحلیل دقیق داده‌های ورودی اصلی مورد استفاده در ارزیابی برای مثال، (Catch Per Unit Effort[1]) یا (CPUE) تأیید کرده و همچنین اطمینان حاصل کند که روند بازسازی ماهی زردباله حفظ می‌شود.
[1] ” Catch Per Unit Effort“(CPUE) به معنای “صید به ازای واحد تلاش” است. این شاخص معمولاً برای اندازه‌گیری میزان موفقیت صیادان در صید ماهی‌ها استفاده می‌شود. به عبارت دیگر، CPUE نشان‌دهنده مقدار ماهی صید شده (معمولاً بر حسب وزن یا تعداد) در هر واحد از تلاش صید است، که می‌تواند بر اساس زمان صرف شده، تعداد قلاب‌ها، یا سایر شاخص‌ها باشد. این داده‌ها به‌طور معمول برای ارزیابی وضعیت ذخایر ماهی و همچنین برای تنظیم میزان صید و مدیریت منابع آبی استفاده می‌شود.
در همین حال، نگرانی‌های مدیریتی در مورد ذخایر ماهی‌های skipjack و bigeye وجود دارد. صید ماهی اسکیپ جک ( هوور مسقطی) به طور مداوم از محدودیت‌های تعیین شده در قوانین کنترل برداشت (HCR) فراتر رفته است، به‌طوری‌که رکورد بالاترین میزان صید در سال 2023 ثبت شده است. اقدامات فوری برای جلوگیری از ادامه تخطی از محدودیت‌های HCR [2]ضروری است.
[2] HCR مخفف “Harvest Control Rule” به معنای “قوانین کنترل برداشت” است. این قوانین مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها و محدودیت‌ها هستند که برای مدیریت پایدار ذخایر ماهی به کار می‌روند. هدف از HCR این است که برداشت ماهی‌ها در سطحی باشد که از کاهش بی‌رویه جمعیت آن‌ها جلوگیری شود و در عین حال صنعت صید نیز قادر به ادامه فعالیت خود باشد.
ماهی تونBigeye همچنان در معرض صید بیش از حد قرار دارد و طبق توصیه‌های روش مدیریت تونBigeye در فوریه 2025 برای تطابق با آستانه‌های پایدار نیاز به کاهش 12 درصدی در میزان صید دارد. برای تسهیل بازسازی جمعیت ماهی تونBigeye به سطوح سالم، کمیسیون IOTC [3] باید یک تعداد کل مجاز صید Total Allowable Catch (TAC) تجدید نظر شده برای این ماهی را تصویب و اقدامات سخت‌گیرانه‌تری برای نظارت و اطمینان از رعایت این محدودیت‌ها اجرا کند.
[3] IOTC مخفف کمیسیون صیادی تون اقیانوس هند (Indian Ocean Tuna Commission) است. این کمیسیون یک سازمان بین‌المللی است که هدف آن مدیریت و حفاظت از منابع ماهی تون در اقیانوس هند است. IOTC مسئول توسعه و اجرای تدابیر پایدار برای حفظ جمعیت ماهیان تون، نظارت بر صید و کاهش تاثیرات منفی صیادی بر اکوسیستم دریایی است. این سازمان همچنین اقدامات مختلفی برای کاهش صید غیرمجاز و ارتقاء همکاری بین کشورهای منطقه انجام می‌دهد.
تقویت انطباق از طریق بهبود نظارت
تلاش‌های مراقبتی علمی بدون نظارت و اجرای مناسب بی‌اثر هستند. IOTC باید فرآیند ارزیابی انطباق بازبینی شده خود را به‌طور کامل پیاده‌سازی کند تا ارزیابی‌های شفاف از پایبندی کشورهای عضو به اقدامات حفاظتی انجام شود. این شامل مسئول دانستن کشورها در برابر عدم انطباق در گزارش‌دهی داده‌ها، رعایت محدودیت‌های صید و استفاده از روش‌های صیادی مخرب مانند تورهای بزرگی است که از سال 2022 در سرتاسر اقیانوس هند ممنوع شده‌اند.
برای بهبود نظارت بر ماهیگیری، باید پوشش نظارت فراتر از حداقل 5% فعلی که ناکافی است، گسترش یابد. IOTC در این زمینه از سایر سازمان‌های مدیریت صید منطقه‌ای (RFMOs) عقب‌تر است. نظارت الکترونیکی (EM[4]) باید به‌طور گسترده‌ای پیاده‌سازی شود تا برنامه‌های نظارتی انسانی را تکمیل کند و تدابیری باید اتخاذ شود تا پوشش ناظر به سمت 100% در صید صنعتی ماهی تون افزایش یابد. IOTC همچنین باید به سازمان‌های مشابه خود بپیوندد و تدابیر الزام‌آوری را تصویب کند که ایمنی ناظران انسانی، از جمله ناظران بر روی کشتی‌های تأمین‌کننده و حمل‌کننده، را تضمین کند.
[4] EM مخفف “Electronic Monitoring” است که به نظارت الکترونیکی اشاره دارد. این روش استفاده از فناوری‌های الکترونیکی مانند دوربین‌ها، حسگرها و سیستم‌های نرم‌افزاری برای نظارت بر فعالیت‌های شیلات و جمع‌آوری داده‌ها به جای استفاده از ناظران انسانی است. EM می‌تواند به‌طور مؤثری به نظارت بر شیلات صنعتی کمک کند و اطلاعات دقیق‌تری را، به‌ویژه در مناطقی که دسترسی به ناظران انسانی محدود است فراهم آورد.
علاوه بر این، ابزارهای قوی‌تری برای جلوگیری از فعالیت‌های صید غیرقانونی، گزارش‌نشده و بدون نظارت (IUU) در اقیانوس هند مورد نیاز است. به‌ویژه، تلاش‌ها برای اصلاح سیستم نظارت بر کشتی‌ها (VMS[5]) در منطقه IOTC باید سرعت یابد تا گزارش‌دهی نزدیک به زمان واقعی و مکانیزم‌های ضد دستکاری را الزامی کند و شفافیت کشتی‌ها را افزایش دهد.
[5] VMS مخفف “سیستم نظارت بر کشتی” (Vessel Monitoring System) است. این سیستم برای ردیابی و نظارت بر حرکت کشتی‌ها و فعالیت‌های دریایی استفاده می‌شود و معمولاً برای کنترل صید غیرقانونی، گزارش‌نشده و بدون نظارت (IUU) و بهبود مدیریت منابع دریایی به‌کار می‌رود. سیستم VMS امکان ردیابی کشتی‌ها را در زمان واقعی یا نزدیک به زمان واقعی فراهم می‌کند و به مقامات مربوطه این امکان را می‌دهد که رفتارهای مشکوک یا غیرقانونی را شناسایی و پیگیری کنند.
علاوه بر این، قطعنامه تدابیر دولت بندری IOTC باید با توافق‌نامه تدابیر دولت بندری FAO هماهنگ شود، از جمله اولویت دادن به کشتی‌های پرخطر برای بازرسی و گسترش نظارت به بنادر خارج از منطقه. IOTC با این اقدامات می‌تواند تلاش‌های منطقه‌ای برای مقابله با صید غیرقانونی، گزارش‌نشده و بدون نظارت (IUU) را تقویت کرده و از ورود ماهی‌های صید شده به‌صورت غیرقانونی به بازارهای جهانی جلوگیری کند.
کاهش صید جنبی و حمایت از کوسه‌ها
برخی از گونه‌های کوسه و لاک‌پشت دریایی در اقیانوس هند به دلیل صید جنبی و شیوه‌های صیادی غیرقابل‌استمرار در حال کاهش هستند. کمیسیون IOTC باید اقدامات حفاظتی خود را تقویت کند تا تأثیر شیوه‌های صید ماهی تون بر گونه‌های آسیب‌پذیر مانند کوسه‌ها، لاک‌پشت‌های دریایی و پستانداران دریایی را کاهش دهد.
برای کوسه‌ها، IOTC باید اقداماتی انجام دهد تا تمامی کوسه‌ها با باله‌های طبیعی متصل به بدن صید شوند[6] همچنین IOTC برای کاهش مرگ‌ومیر کوسه‌ها باید اقدامات اضافی، مانند تعیین محدودیت‌های صید برای کوسه‌های کوتاه‌باله و محدودیت در استفاده از سیم‌کش‌های فلزی و سیم های مخصوص صید کوسه، اعمال کند. برای لاک‌پشت‌های دریایی، کمیسیون باید اقدامات علمی اثبات‌شده و استفاده از دستگاه‌های رهایی ایمن را برای کاهش صید جنبی الزامی کند.
[6] سازمان IOTC باید قانونی را تصویب کند که طبق آن، تمامی کوسه‌هایی که صید می‌شوند، باید با باله‌های طبیعی خودشان به ساحل آورده شوند، یعنی باله‌های کوسه‌ها نباید جدا شده و کوسه بدون باله در دریا رها شوند. این کار برای جلوگیری از صید غیرقانونی و بی‌رحمانه کوسه‌ها و حفاظت از گونه‌های کوسه در اقیانوس انجام می‌شود.
همچنین باید بهترین روش‌ها را برای برخورد ایمن و آزادسازی کوسه‌ها، Mobulidae[7] و نهنگ‌ها، مشابه آنچه که سایر سازمان‌های مدیریت منابع صیادی منطقه‌ای (RFMOs) پیاده‌سازی کرده‌اند، به‌کار گیرد تا به کاهش نرخ مرگ و میر این گونه‌ها کمک کند.
[7] Mobulidae خانواده‌ای از ماهیان ریف زیست (ماهی‌هایی که وابسته به اکوسیستم‌های مرجانی هستند یا بیشتر در آن محیط‌ها زندگی می‌کنند) هستند که شامل سفره‌ماهی‌ها (مانند سفره‌ماهیان باله‌دار) می‌شوند. این ماهیان به دلیل شکل خاص بدنشان که شبیه به بال‌های پهن و بزرگ است، شناخته می‌شوند. Mobulidae معمولاً در آب‌های گرم و معتدل اقیانوس‌ها زندگی می‌کنند و به‌عنوان یکی از گونه‌های حساس به صید در معرض خطر قرار دارند.
مسیر پیش رو: فراخوانی برای اقدام فوری
نشست سالانه آینده IOTC یک فرصت مهم برای کشورهای عضو است تا دوباره تعهد خود را به مدیریت پایدار صید تون ماهیان نشان دهند.
اجرای محدودیت‌های صید مبتنی بر علم، تقویت نظارت و رعایت قوانین و اتخاذ تدابیر حفاظتی قوی‌تر برای گونه‌های جانبی، به‌طور کلی تلاش‌های کمیسیون تون ماهیان اقیانوس هند (IOTC) را برای حفظ سلامت بلندمدت ذخایر تون ماهی و اکوسیستم دریایی گسترده پیش خواهد برد. زمان برای اقدام فوری فرا رسیده است. اطمینان از اینکه صیادی ماهی تون به‌طور مسئولانه در حال عمل کردن است آینده آن‌ها را برای نسل‌های آینده تضمین خواهد کرد.
