گزارشی از وضعیت صنایع شیلاتی در استان سیستان و بلوچستان، منطقه چابهار

بنا بر گزارش معاونت صنایع کوچک شرکت شهرک‌های صنعتی استان سیستان و بلوچستان تعداد واحدهای صنایع شیلاتی اعم از واحدهای عمل‌آوری و فرآوری ماهی و میگو کارخانجات کنسروسازی، شناورسازی، قطعه‌سازی و تولید پودر ماهی در منطقه چابهار و نگور و کنارک و پسابندر و بریس در سال 1403 به 73 واحد رسیده اس که بیشتر آن ها در کنارک واقع هستند.

میزان اشتغال در صنایع شیلاتی منطقه 2245 نفر اشاغال مستقیم است.

تحلیل وضعیت واحدهای سطح منطقه با کشور در کشور و استان

میزان صید استان طی پنج سال گذشته بنابر آمار سازمان شیلات ایران

تعداد واحدهای شناورسازی:

– در سال 1403، تعداد واحدهای شناورسازی به 7 واحد فعال افزایش یافته است.

نوع شناورها:

– تولید قایق‌های موتوری غیرتفریحی و لنج‌های کامپوزیتی افزایش یافته است.

– فناوری کامپوزیت و فایبر گلاس به طور گسترده‌تری در تولید استفاده می‌شود.

– لنج‌سازی جنوب در سال 1403 توانسته ظرفیت تولید 40 فروند لنج کامپوزیتی و 30 فروند قایق موتوری غیرتفریحی را به خود اختصاص دهد.

– تولید لنج‌های چوبی کاهش یافته و شناورهای کامپوزیتی و فایبرگلاس جایگزین شده‌اند.

نقاط قوت صنایع شیلاتی منطقه چابهار:

• تامین بیش از 70 % تن ماهیان کشور از منطقه چابهار و کنارک.
• دسترسی مستقیم به منابع صید در دریای عمان و اقیانوس هند.
• امکان تامین مواد اولیه از کشورهای همسایه نظیر عمان و پاکستان.
• وجود منابع غنی کفزیان و سطح زیان در آب های جنوبی ایران.
• نیروی انسانی با تجربه و متخصص در فعالیت های صید، فراوری و تولید محصولات شیلاتی.
• توانایی تولید انواع محصولات فراوری شده با کیفیت بالا، مانند کنسرو تن ماهیان و پودر ماهی.
• وجود تجربه تاریخی و مهارت در مشاغل مرتبط مانند لنج سازی و تور بافی.
• دسترسی به کارگران بومی آشنا با شرایط اقلیمی و ویژگی های صید منطقه.
• فرآیندهای استاندارد و مکانیزه شده در بخش تولید پودر ماهی و کنسرو تن.
• رشد تعداد سردخانه های مدرن در منطقه برای حفظ کیفیت مواد اولیه و محصولات نهایی.
• سابقه طولانی منطقه مکران در صید، صیادی و تولیدات مرتبط، که یکی از قطب های تاریخی شیلات در کشور محسوب می شود.
• وجود بنادر مهم مانند بندر چابهار با ظرفیت پهلوگیری کشتی های بزرگ برای توسعه صادرات.
• نزدیکی به بازارهای پرجمعیت مانند پاکستان، هند و کشورهای حاشیه خلیج فارس.
• موقعیت جغرافیایی مناسب برای توسعه زیرساخت های آبزی پروری.
• خوشنامی و کیفیت بالای محصولات دریایی چابهار و کنارک به ویژه کنسرو ماهی تن و پودر ماهی که جایگاه معتبری در بازار داخلی دارند.
• تولید 60 % از تن ماهیان کشور در این منطقه،
• موقعیت جغرافیایی مناسب برای صادرات به کشورهای حاشیه خلیج فارس، آسیای میانه و آسیای جنوب شرقی.

نقاط ضعف صنایع شیلاتی چابهار:

• کیفیت ناپایدار مواد اولیه به دلیل تامین از منابع متنوع.
• محدودیت دسترسی به ماهی در برخی فصول به دلیل شرایط آب و هوایی.
• نوسانات عرضه مواد اولیه به دلیل تغییرات اقلیمی و کاهش ذخایر طبیعی.
• نبود استانداردهای یکنواخت برای ارزیابی کیفیت ماهیان ورودی به کارخانجات.
• پایین بودن سطح مهارت های فنی و مدیریتی کارگران در بسیاری از واحدها.
• مشکل فصلی بودن صید که منجر به استفاده از نیروی انسانی غیر ماهر در دوره های پرکار می شود.
• قدیمی بودن تجهیزات در بسیاری از واحدهای فراوری که بهره وری را کاهش و کیفیت محصولات را محدود می کند.
• نبود آزمایشگاه های جامع برای کنترل کیفیت و توسعه محصولات با استانداردهای بین المللی.
• استفاده ناکافی از خطوط تولید اتوماتیک و پیشرفته برای کاهش هزینه های انسانی و افزایش سرعت تولید.
• هزینه های بالای نگهداری و تعمیرات تجهیزات قدیمی.
• ضعف در زیرساخت های حمل و نقل داخلی و بین المللی که باعث افزایش هزینه های توزیع می شود.
• فشار زیاد بر ذخایر طبیعی به دلیل ضعف در اجرای برنامه های مدیریت منابع آبی.
• حضور کم رنگ تولید کنندگان منطقه در نمایشگاه های بین المللی و فرصت های بازاریابی جهانی.
• ضعف در شناخت صنایع و نیازهای مشتریان در بازارهای هدف که منجر به از دست دادن برخی فرصت های صادراتی شده است.
• نبود یک سیستم بازاریابی یکپارچه برای ارتقای برندینگ و افزایش حضور در بازارهای خارجی.
• تخریب زیستگاه های دریایی و آلودگی محیط زیست.
• کاهش ذخایر ماهیان به دلیل صید بی رویه و غیر مسئولانه.
• عدم تمایل برخی تولید کنندگان به پذیرش تغییرات و نوآوری های مدیریتی و فنی.
• مهاجرت نیروی کار ماهر به سایر استان ها یا کشورها به دلیل نبود فرصت های بهتر محلی.
• فاصله مهارتی با استانداردهای بین المللی و تاثیر آن بر کیفیت محصولات صادراتی.
• محدودیت دسترسی به تکنولوژی های پیشرفته به دلیل شرایط تجاری بین المللی و محدودیت های تحریمی.
• خطرات زیست محیطی ناشی از آلودگی های صنعتی و فاضلاب ها که تخریب اکوسیستم های دریایی منجر می شود.
• عدم نظارت کافی بر برداشت پایدار از منابع طبیعی، که می تواند به کاهش شدید ذخایر آبزیان منجر شود.
• فشارهای جمعیتی و نیاز به اشتغال در منطقه که منجر به صید بی رویه و کاهش ذخایر دریایی می شود.
• موانع تجاری و تعرفه های صادراتی در برخی بازارهای هدف به ویژه در کشورهای اروپایی.
• عدم توسعه زنجیره تامین لجستیکی برای صادرات که زمان و هزینه حمل و نقل را افزایش داده است.

اسامی تعدادی از شرکت ها و ظرفیت های تولید صنایع شیلاتی فعال جنوب استان