گزارش دومین جلسه کمیته شیلات و امور آبزیان

موضوع: بررسی اقدامات انجام شده در خصوص پرورش میگوی آب شور

تاریخ جلسه: 01/08/1403 ساعت 9 الی 11 محل سالن جلسات سازمان شیلات ایران

حاضرین: معاون محترم وزیر و رئیس سازمان شیلات ایران جناب آقای مهندس حسینی، معاونین و مدیران کل دفاتر و استان های میگوپرور (برخط) نمایندگان محترم موسسه تحقیقات علوم شیلاتی، سازمان دامپزشکی کشور، بانک کشاورزی، سازمان امور اراضی، اتحادیه تولید و تجارت آبزیان ایران و سایر تشکل ها

آقای مهندس معدنی مدیر کل محترم دفتر میگو آب شور سازمان شیلات ایران از آخرین وضعیت سال زراعی میگوی پرورشی کشور گزارش ذیل را بصورت پاورپوینت ارائه دادند.

تولید میگوی پرورشی در جهان

مطابق آخرین آمار ارائه شده توسط سایت سازمان خوار و بار جهانی (فائو) – ۲۰۲۲

• سطح زیر کشت میگوی پرورشی: 8/4 میلیون هکتار
• میزان تولید انواع میگوی پرورشی: 2/7 میلیون تن
• میزان تولید میگوی گونه وانامی: 05/6 میلیون تن
• میانگین تولید در واحد سطح: 5/1 تن در هکتار

برترین کشورهای تولید کننده میگوی وانامی به ترتیب چین (۱.۳۴ م. تن) – اکوادور (۱۰۱ م. تن) – هند (97/0 م. تن)

ایران دارای رتبه دوازدهم در تولید انواع میگوی پرورشی و رتبه دهم در میگوی وانامی در جهان می باشد.

در نمودار ذیل تولیدکنندگان برتر میگوی وانامی دنیا در سال 2022 را ملاحظه می فرمایید.

در نمودار ذیل اراضی شناسایی شده در پنج استان میگو پرور در مقایسه با اراضی واگذار شده را نشان می دهد. در استان های خوزستان و سیستان و بلوچستان کمتر از یک سوم اراضی شناسایی شده، واگذار شده که نیاز به شناسایی علت موضوع می باشد.

در حال حاضر در کشور حدود 64 هزار هکتار اراضی مستعد پرورش میگو به افراد (حقیقی و حقوقی) واگذار گردیده است.

از سطح فوق الذکر حدود 38 هزار هکتار احداث گردیده (مجموع سطوح آماده بهره برداری و راکد) و مابقی در حال احداث و پیگیری می باشند.

در نمودار ذیل مقایسه توسعه ظرفیت های ایجاد شده به هکتار، اراضی قابل کشت و اراضی زیر کشت طی سال های 1400-1403 را ملاحظه می فرمایید. از نظر سطح قابل کشت و سطح مفید زیر کشت ارقام به هم نزدیک می باشد که جای امیدواری است.

در نمودار ذیل مقایسه میزان سطح زیر کشت میگوی پرورشی را نشان می دهد که افتی که در سال 1402 (14593 هکتار) با آن مواجه بودیم در سال 1403 (16319 هکتار) تا حدودی جبران شده است.

میزان تولید لارو در طی سال های برنامه توسعه سوم تا ششم در نمودار ذیل قابل ملاحظه است. اعداد داخل مربع که در هر سال آمده است تعداد مراکز تکثیر است که عمدتاً در 2 استان هرمزگان و بوشهر متمرکز شده است.

آمار مراکز تکثیر میگو در کشور را ملاحظه می فرمایید که نشان می دهد در 2 استان بوشهر و هرمزگان در 2 سال اخیر افت چشمگیری به دنبال داشته است.

تولید میگو طی سال های برنامه توسعه سوم تا ششم را ملاحظه می کنید

مقایسه برنامه تولید (پیش بینی) و عملکرد میگوی پرورشی طی 3 سال اخیر در نمودار ذیل قابل مشاهده است.

مقایسه تولید در استان های میگو پرور را مشاهده میکنید در استان های سیستان و بلوچستان، خوزستان و گلستان در 3 سال اخیر تقریباً رو به رشد بوده اما دو استان هرمزگان و بوشهر با نوسان همراه بوده است.

دلایل عدم تحقق اهداف پیش بینی شده در برنامه تولید ۱۴۰۳

1- کاهش سطح زیر کشت (از حدود 18500 هکتار به حدود ۱۵۶۰۰ هکتار)

۲- کاهش تراکم ذخیره سازی

3- عدم تعیین تکلیف برخی مزارع و ظرفیتهای واگذار شده به دلایل مختلف

4- کاهش میزان برداشت از سطح مزارع

۵- عدم تخصیص تسهیلات بانکی کم بهره مکفی و به هنگام سرمایه در گردش مکانیزاسیون تغییر ساختار و …) به بهره برداران

بیماریهای میگو به عنوان مهمترین چالش صنعت

در حال حاضر بیش از ۲۰ نوع بیماری مهلک و مرگ افرین در میگوهای پرورش دنیا شناسایی شده است.

در ایران تاکنون ۲ بیماری خطرناک لکه سفید ویروسی (WSSD) و نکروز حاد هپاتوپانکراس (AHPND) شناسایی، شایع و باعث بروز خسارت گردیده است.

در حال حاضر بیماری نکروز حاد هپاتوپانراس به عنوان مهمترین چالش صنعت پرورش میگوی کشور محسوب میگردد.

عامل این بیماری یک باکتری میباشد و در حال حاضر در دو استان بوشهر و هرمزگان شایع می باشد.

این بیماری در سطح جهانی نیز خسارات فراوانی به همراه داشته است به نحوی که چین (۲۰۰۹) تلفات ۸۰ درصدی، ویتنام (۲۰۱۱) و (۲۰۱۲) به میزان ۴۰هزار تن تایلند (۲۰۱۲) حدود ۷۰ درصد از محصول خود را از این بیماری از دست داده اند.

در سنوات بعد این بیماری در مکزیک ،آمریکا اکوادور ، مالزی فیلیین و … نیز گزارش شده است.

برآورد کلی خسارات این بیماری از ابتدای شناسایی تا پایان ۲۰۲۰ بیش از ۴۳ میلیارد دلار بوده است.

با توجه به مدیریتی بودن بیماری راهکار آن نیز بهبود وضعیت استخرها و مدیریت مزرعه است که میتوان به مواردی چون کاهش تراکم بهبود بستر استخر با مدیریت اماده سازی و تغذیه بهره گیری از پروبیوتیکها پوشش دار کردن بستر اصلاح ساختار مزارع ،قدیمی کشت توام ماهی و میگو، جایگزینی موقت سایر انواع ابزیان با میگو و … اشاره نمود.

اهم اقدامات انجام شده توسط سازمان شیلات ایران به منظور تحقق اهداف تولید پیش بینی شده برای سال ۱۴۰۳

همکاری های مشترک با سازمان دامپزشکی کشور (تدوین دستورالعمل ها، همکاری برای کنترل بیماری، تشکیل کمیته های فنی، بهداشتی، صدور مجوز پرورش توام ماهی و میگو و …)

همکاری مشترک با سازمان های منابع طبیعی و امور اراضی و محیط زیست (رفع موانع، شناسایی اراضی، استاد- و اجور، نظارت بر بهره برداری طرح ها)

حمایت از بخش مولد سازی و تکثیر میگو بعنوان اولین حلقه تولید (تسهیل واردات، بسته حمایت از ذخایر بومی، پیگیری تنوع گونه ای، پیگیری ساخت و راه اندازی مراکز تولید مولدین به گزینی شده و…)

اقدامات توسعه ای (ترویج نرسری میگو، تدوین دستورالعملها و توسعه پرورش متراکم و فوق متراکم همکاری در تدوین پروژه های (پیشران مطالعات و جانمایی های شهر مولد بوشهر، اولین پایلوت (مطالعه و طراحی) فوق متراکم در بریس) جانمایی شهرک کشاورزی شیلاتی غیر دولتی

بهره گیری از توان شرکتهای دانش بنیان (تولید بهبود دهندههای آب و بستر و پروبیوتیک های تخصصی بررسی بهره گیری از توکسین بایندرها در غذا، استفاده از پلاسما در ضد عفونی آب فناوری ناتو جباب و…)

بهسازی و به روز رسانی ساختار مجتمع ها و مزارع پرورش میگو (برگزاری همایش های ملی اصلاح ساختار تدوین برنامه اولیه اصلاح ساختار توسعه مکانیزاسیون پیگیری برق رسانی به مجتمعها، پیگیری اعتبارات مورد نیاز اصلاح ساختار و …)

پیگیری فعالی سازی ظرفیتهای راکد و معطل مانده و تعیین تکلیف آنها (پیگیری وضعیت حقوقی مزارع چوئبده، گواتر، رودیک و تعیین تکلیف بخشی از مزارع بزرگ هرمزگان … و شهرک های کشاورزی)

اقدامات حمایتی در جهت تاب آوری پایداری و افزایش بهره وری (توسعه پوشش بیمه پیگیری بدهی های انباشته پرورش دهندگان، برق رسانی، لایروبی ها، برقراری امکان پرورش توام ماهی و میگو، رفع مواقع صدور مجوزها با نظام مهندسی، نظارت و کاهش تعرفه های خدمات مشاوره و فنی، برگزاری ستاد عالی میگو و انجام ماموریت های اداری و …)

تعارضات دستگاه ها :

هرمزگان:

سیریک:  1- تصویب تخصیص منطقه ای به انرژی اتمی در سفر شهید رییسی

2- احداث آب شیرین کن انتقال آب به استان اصفهان

بندرعباس: توسعه شرق شهر بندرعباس

میناب (خور نمکی): ایجاد شهرک صنایع پتروشیمی

بندر لنگه: طرح توسعه بنادر و احداث بندرگاه جدید و تداخل با مرکز تکثیر آماده بهره برداری میگو

قشم: عدم تبعیت مناطق آزاد از قوانین سرزمین اصلی (تداخلات برنامه های توسعه ای)

سیستان و بلوچستان:

بریس: تداخل اراضی پرورش میگو با منطقه در اختیار سازمان فضایی کشور

محدودیت های قوانین و مقررات :

– حرایم تعیین شده در قانون هوای پاک سازمان حفاظت محیط زیست (در خصوص فواصل از دریا)

–  حذف حریم ۲۰۰۰ متر از ساحل دریا در قوانین وزارت مسکن و شهرسازی در مناطق سواحل مکران

– مشکل اختلاف نظر فی ما بین وزارت نیرو و سازمان منابع طبیعی در خصوص تعیین و تغییر حرایم رودخانه ها

– مشکل الزام مصوبه هئیت وزیران و قانون هوای پاک برای ایجاد فضای سبز

– مصوبه وزارت کشور مبنی بر نیاز به تایید سطوح اراضی واگذاری به افراد برای کلیه افراد در کمیسیون زیربنایی استانداری ها

– وجود اختلاف بین منابع طبیعی و مسکن و شهر سازی در تنظیم و صدور اسناد