تجارت جهانی تن ماهیان

چکیده ای بر تجارت جهانی ماهیان تن در سالهای اخیر

براساس گزارش FAO، بسته شدن سه ماهه صید FAD (Fish Aggregating Device) تون ماهیان اقیانوس آرام غربی و مرکزی از ماه جولای به اجرا گذاشته شده و صید آن به سطح متوسط کاهش یافت. در تایلند، انبارهای دپو تکمیل باقی می ماند و همچنان حمل و نقل در بندر بانکوک ادامه دارد. تخلیه کانتینر ها از اقیانوس آرام غربی و مرکزی به طور کلی خوب بوده است و عرضه مواد خام اولیه تامین شده و توانسته قیمت ماهی اسکیپ جک را یکبار دیگر به شدت کاهش دهد.

حجم صید در اقیانوس هند نسبتاً کم بوده و برخی از کشتی ها با پرچم اتحادیه اروپا و سی شل صید را ادامه می دهند. با این حال گزارش شده است که هر دو هفته یکبار این کشتی ها به علت نامساعد بودن شرایط جوی به خشکی بازگشته اند و انتظار می رود با مساعد شدن جو روند بهبود یابد. سفارشات برای حفظ بازار ماهی زرده ادامه داشته است. در همین حال موجودی انبارهای کنسروسازی محلی ثابت بوده است. قیمت اسکیپ جک کاهش یافته و قیمت زرده پایدار باقی مانده است.
آمریکا در طی سه ماهه اول سال 2018، 5.2 % کمتر از مدت مشابه سال قبل ماهی تون تازه یا سرد را وارد کرده است. ماهی یلوفین از جمله گونه های اصلی دسته تون ماهیان کامل تازه است، اما واردات از منابع اصلی در طی این دوره کاهش یافته است؛ به طور خاص از سری لانکا، مالدیو، فیلیپین و ترینیدادوتوباگو، اما واردات از منابع آمریکای لاتین همانند ونزوئلا، سورینام، اکوادور و پاناما افزایش یافته است.

عرضه مواد اولیه

عرضه جهانی مواد اولیه کنسرو ماهی تون در سال 2017 نسبت به سال 2016 پایین بوده است. ورود کشتی ها از ناحیه غربی و مرکزی اقیانوس آرام در نیمه اول سال ناامید کننده بود. دو سوم از منابع جهانی ماهی اسکیپ جک در این مناطق وجود دارد. در طی بسته شدن صید(FAD) از جولای تا اکتبر، قیمت هر تن اسکیپ جک CFR بانکوک به 2400-1900 دلار افزایش یافت و تقاضای کنسرو سازی های تایلند بیشترین کاهش را به ثبت رساند. در ابتدای ماه نوامبر سال 2017 میزان صید بهبود یافت و قیمتها روند نزولی خود را آغاز کرد و تا انتهای دوره به 1700 دلار به ازای هر تن رسید که البته با ضعیف شدن تقاضای کنسرو ماهی تون در اروپا و آمریکای شمالی همراه شد.

بازار ماهی تون تازه و منجمد (غیر کنسرو شده)

تقاضای جهانی برای ماهی تون کنسرو نشده به ویژه محصولات لوین (ماهی تون پس از پخت اولیه، امعا و احشا،گوشت تیره و … آن جدا گردیده و سپس در کیسه های پلاستیکی بسته بندی و منجمد می کنند) فیله و استیک منجمد آن بهتر از کنسرو ماهی تون است. در تجارت بین المللی قیمت ها در طول سال 2017 ثابت باقی ماند و واردات کشورهای آمریکا، ژاپن و اتحادیه اروپا افزایش یافت.

آمریکا:

ایالات متحده در سال 2017، 2.6 % بیشتر از سال 2016 ماهی تون غیر کنسرو شده از آسیا و آمریکای لاتین وارد کرد که نزدیک 60 هزار تن ماهی تون تازه و منجمد می باشد.
بیش از 50 % این واردات ماهی استیک و لوین بوده است که به علت عمر ماندگاری بالاتر در مقایسه با ماهی تون تازه از طرف خریداران و بازاریابان ترجیح داده شده است. عرضه عمدتاً از اندونزی، ویتنام، فیلیپین، تایلند و چین بود. در سال 2017 در مقایسه با سال 2016 ماهی تون یلوفین تازه ارزش افزوده شده تا 33 % افزایش داشت و توسط کانادا، ژاپن، اسپانیا و ترکیه با قیمت متوسط 21 دلار برای هر کیلوگرم عرضه شده است. واردات بلوفین اقیانوس اطلس به ایالات متحده از 5 تن سال 2016 به 44 تن در سال 2017 رسید.

ژاپن:

واردات کل غذاهای دریایی به ژاپن در سال 2017 افزایش یافت. با بهبود وضعیت اقتصادی و افزایش درآمد میزان مصرف نیز بهبود یافت اما این روند در تجارت ساشیمی ماهی تون دیده نشد. واردات ماهی تون تازه در سال 2017 کمترین میزان سال های اخیر را نشان می دهد به طوری که نسبت به سال 2013 تقریباً 50 % کاهش یافته است.

ساشیمی تون تبدیل به یک انتخاب فصلی برای مصرف کنندگان ژاپنی شده و ماهی سالمون وارد شده از شیلی و نروژ که نسبتاً مقرون به صرفه تر است یک رقیب جدی برای ماهی تون گران قیمت می باشد. با این وجود میزان واردات ماهی تون منجمد به ژاپن در سال 2017 به میزان 4.5 % نسبت به سال 2016 افزایش یافته است، که این امر به دلیل افزایش واردات ماهی اسکیپ جک و آلباکورا جهت فراوری محصولات بوشی (پخته و خشک شده) و کنسرو ماهی تون می باشد. در سال های اخیر واردات محصول لوین منجمد به ویژه از ماهی تون بلوفین مدیترانه به ژاپن، به منظور تامین تقاضای فعلی خرده فروشی ها و کترینگ ها افزایش داشته است.

اتحادیه اروپا:

واردات فیله تون منجمد به اتحادیه اروپا در سال های اخیر افزایش یافته است، که نشان می دهد تقاضای خوب و جدی برای ماهیان دریایی با ارزش افزوده بالا به ویژه برای رستوران های بزرگ فراهم شده است. اصلی ترین تامین کنندگان کشورهای ویتنام، کره جنوبی، مکزیک و اکوادور می باشند که رشد 7 % را شاهد هستیم و به 24300 تن در سال 2017 در مقایسه با 19200 تن در سال 2015 و 22700 تن سال 2016 رسیده است. در این دوره مورد ارزیابی، واردات فیله اره ماهی منجمد یا سرد (که صید ضمنی ماهی تون می باشد) نیز 33 % افزایش یافته و به 4500 تن رسیده است که عمدتاً توسط ویتنام، سری لانکا و اندونزی تامین می شود.

بازارکنسرو ماهی تون

تجارت بین المللی کنسرو تون و تون فراوری شده در سال 2017 تحت تاثیر قیمت بالای مواد خام قرار گرفت، همچنین افزایش تقاضا برای لوین تون، کاهش صادرات کنسروهای معمولی در بسیاری از بازارهای سنتی و نوظهور و همچنین افزایش علاقه مصرف کنندگان به محصولات با ارزش افزوده بالاتر در بازارهای توسعه یافته را شاهد بودیم.

در سال 2017 روند صادرات ماهی تون کنسرو شده و فراوری شده با هم ترکیب شده است. تایلند که به عنوان بزرگ ترین تولید کننده ماهی تون کنسرو شده و فراوری شده شناخته می شود، در سال 2017 نسبت به سال قبل صادرات کمتری به بازارهای جهانی داشته است که دلیل اصلی آن کاهش تقاضا در بازارهای مهم نوظهور در خاورمیانه (مصر، لیبی و عربستان سعودی) و همچنین آسیای جنوب شرقی بوده است.

روند صادرات مثبت اکوادور و فیلیپین به اتحادیه اروپا که از تعرفه ترجیحی بهره می برند می تواند به فروش بالاتر لوین پخته شده همچون کنسرو تون منجر شود. بیش از یک سوم صادرات اکوادور به اتحادیه اروپا را لوین پخته شده تشکیل می دهد.

قیمت های نسبتاً پایین اسکیپ جک منجمد در طی سال های 2016-2014 سبب شد تقاضای خوبی در بازارهای نوظهور خاورمیانه ایجاد کند. این موضوع در بازار بزرگ آمریکا و اتحادیه اروپا وجود نداشت، در حالی که چنین افزایشی در گوشت روشن ماهی تون در نمک (اسکیپ جک و یلوفین) حتی در قیمت های پایین تر وجود نداشت. این یک نشانه قوی است که تقاضا برای این دسته از کنسرو های ماهی تون در بسیاری از بازارهای غربی کاهش یافته است. با این حال تقاضا برای ماهی آلباکور کنسرو شده یا کیسه شده (Pouched) با ارزش افزوده بالا در آمریکا و اروپای غربی افزایش یافته است. رشد واردات ایالات متحده در سال 2017 منجر به افزایش خرید محصولات آلباکور ارزش افزوده شده منجر گردید (با 14 % افزایش به 28100 تن رسید.) که خود نشان دهنده افزایش رغبت مصرف کنندگان به محصولات با کیفیت برتر می باشد. این در حالی است که واردات تون گوشت روشن (اسکیپ جک و یلوفین) در این سال 12 % نسبت به سال 2016 کاهش یافت (به 99400 تن رسید). اتحادیه اروپا بیش از 700 هزار تن محصولات کنسرو تون وارد کرد که 140 هزار تن آن، ماهی تون پیش پخت شده بود.

پنج بازار برتر اروپا شامل ایتالیا (129600 تن و رشد 12.7 %) ، اسپانیا (121600 تن با رشد 28.4 %)، انگلستان (106900 تن کاهش 6.7 %)، فرانسه (98300 تن با رشد 7 % ) و آلمان (84200 تن با رشد 20.4 %) بود. به طور مشخص 70 % (585300 تن) واردات اتحادیه اروپا را تون کنسرو/فراوری شده توسط کشورهای غیر اروپایی همچون اکوادور (142300 تن، رشد 25.3 %)، موریتانی (55700 تن، رشد 3.2 %)، سی شل (51600 تن، کاهش 6.3 % )، فیلیپین (50100 تن، رشد 40 %) و گینه نو (38100 تن با رشد 32.7 %) صورت گرفته است. این کشور ها از تعرفه های ترجیحی اتحادیه اروپا بهره می برند.

آسیا و اقیانوسیه

واردات کنسرو ماهی تون در بازارهای نو ظهور آسیای مرکزی و خاورمیانه ضعیف شده است. افزایش واردات در بسیاری از بازارهای متوسط تا بزرگ در خاورمیانه به دلیل افزایش قیمت مواد خام و کاهش تقاضای محلی ناشی از ناآرامی های سیاسی متوقف شده است. افت قابل توجهی در صادرات تایلند به مصر، لیبی، عربستان، اردن، یمن و کویت اتفاق افتاده است. در سال 2017 گرچه واردات در بیشتر بازارهای آسیای جنوب شرقی کاهش یافت اما ارزهای ملی قوی همچون ژاپن و استرالیا کمک کرد که روند کلی واردات این کشورها مثبت باقی بماند. واردات ماهی تون کنسرو/ فراوری شده به ژاپن 4.2 % افزایش داشت و به میزان 63 هزار تن رسید که 5600 تن از این مقدار محصول کاتسوبوشی(لوین خشک شده/آب پز ماهی تون) را شامل می شود. ژاپن کنسرو تون با ارزش افزوده بالا را برای مصرف داخلی تولید می کند. واردات در استرالیا نیز به 45600 تن رسید که نسبت به سال 2016، 1.7 % رشد داشت.

قیمت:

در سال 2017 با وجود کاهش تقاضا برای کنسرو ماهی تون در جهان، اما قیمت مواد خام اولیه در طی سه ماهه نخست 2018 بالا باقی ماند. در سال 2017 میانگین قیمت CFR بانکوک برای اسکیپ جک یرای هر تن به 1841 دلار رسید در حالی که در سال 2016 برای هر تن 1431 دلار پرداخت می شد که علت آن محدودیت صید در مناطق اصلی صیادی در دنیا بود.
قیمت اسکیپ جک در دسامبر 2017 با افت شروع شد (1700 دلار برای هر تن) به طوری که در اواخر مارس 2018 به 1500 دلار کاهش یافت.

منبع: FAO-Globefish