صورتجلسه بیست و ششمین جلسه کمیته ماهی در قفس اتحادیه
با حضور آقایان خدایی، نیری،گلپور، شاهرخی ، نوروزی و لطفی به صورت حضوری و شهیدیان (غیر حضوری)، و جناب آقای دکتر نادر قلی ابراهیمی مدیر برنامه ملی گلخانه‌های کشاورزی و شیلاتی معاونت علمی فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری بیست و ششمین جلسه کمیته ماهی در قفس از ساعت 14:30 تا 16روز دوشنبه 19/04/1402 به صورت حضوری در محل دفتر اتحادیه تشکیل و موارد ذیل مطرح و اخذ تصمیم شد:
1)آقای دکتر خدایی ضمن خیر مقدم و تشکر از جناب آقای دکتر ابراهیمی بابت قبول دعوت و حضور در جلسه پیشینه کمیته قفس را توضیح داده و به معرفی اعضا پرداختند. ایشان فرمودند که دوستان به تناسب مشکلات موجود و پیشنهادات را توضیح خواهند داد ولی هدف از این جلسه این است که بتوانیم اهدافی که شما در موافقت نامه معاونت با وزارت جهاد کشاورزی در راستای حمایت از شهرک‌های شیلاتی و تشکیل زنجیره ارزش پرورش ماهی در قفس دارید را عملیاتی و به نقطه‌ای برسانیم که آن اهداف محقق شود. در ادامه پیشنهاد کردند که اعضای کمیته مطالب خود را بیان کنند و سپس آقای دکتر ابراهیمی راهنمایی لازم را ارائه فرمایند.
2)آقای مهندس نیری اظهار داشتند که مشکلات قفس به کرات گفته شده و نیاز به بازگویی ندارد ولی بعضی ازنیازهای زیرساختی است که شاید از عهده یک سازمان به تنهایی خارج باشد که یکی از همین مشکلات عدم هماهنگی بین ارگان‌های مختلف است یعنی گاهی دامپزشکی با شیلات یا ارگان‌های دیگر با یکدیگر تعارض دارند. اهم موارد را می توان به شرح زیر اعلام کرد:
- اجرای طرح‌های دست و پا شکسته که هیچ کدام هم به سرانجام نرسیده‌اند دید فعالین را تغییر داده است؛ آیا بهتر نیست فکری به حال جواز‌های صادره و مزارع نیمه تمام کنیم تا با کمک ما، آن‌ها دوباره سر پا شوند. تأثیر منفی این مزارع معیوب را با ایجاد مزارع جدید نمی‌توان از بین برد.
- متاسفانه الان حدودا فقط۳۰ مزرعه فعال در کشور داریم ولی هیچکدام به سوددهی نرسیده‌اند یعنی از ۱۸۰ مجوز صادره ۳۰ مزرعه فعال است.
- معضل بعدی مربوط مشکلات مالی است که بدون حمایت دولت حل نخواهد شد.
- مهم‌ترین معضل که حتی اتحادیه هم نتوانسته است به خوبی از پس این موضوع بر بیاید بحث فروش است.
- خیلی از مزارع با نصف و یا بلکه کمتر ذخیره سازی دارند که نشاندهنده پسرفت صنعت است.
- مسئله دیگر که هنوز جدی گرفته نشده است بحث آموزش است که خیلی از پرورش دهنده‌ها به دلیل نبود آموزش ضررهای زیادی کرده‌اند. در گذشته سازمان شیلات و تحقیقات کمک‌های عملی زیادی می‌کردند ولی الان دیگر به آن صورت نیست.
- بایستی حداقل به صورت پایلوت با احداث یک مزرعه کاملا موفق رنگ تازه‌ای به صنعت ببخشیم.
3)آقای مهندس گلپور ضمن تشکر از اتحادیه بابت دعوت از جناب دکتر ابراهیمی اشاره کردند که:
- در تمام دنیا کل زنجیره را با هم می‌بینند ولی در ایران این کار صورت نگرفته است.
- به ما می‌گویند که شما رقیب تولیدات آب شیرین هستید و باید تمام محصولاتتان صادر گردد. تولید کننده نباید پس از تولید به دنبال مشتری بگردد بلکه باید نیازهای صادراتی شناسایی و سپس تولید بسته به آن نیاز‌ها انجام گیرد.
- با احداث یک تیپ الگویی در شمال و جنوب و داشتن مجوز تمام سازمان‌ها و با رفع ایرادهای موجود، ساختاری برای این تیپ تعریف می‌کنیم و با چیدن حلقه‌های زنجیره برای این الگو، دیگر طبق آن عمل خواهیم کرد. ما مردمانی الگوپذیر هستیم و اگر مردم ببینند حتی یک شخص موفق شده آن‌ها هم دست به کار خواهند شد.
4)آقای مهندس نوروزی فرمودند دولت در بخش‌های متعددی حمایت کرده اما این حمایت‌ها در جای خود به درستی انجام نشده است. متاسفانه ما جدا جدا بومی‌سازی را دنبال کرده‌ایم تا الان گام‌های بسیار بزرگی برداشته شده همانطور که در سال‌های ۹۲ و ۹۳ تفکر داشتن قفس‌های بومی برای ما آرزویی بیش نبود اما الان چندین شرکت قفس ساز در ایران داریم. منتهای مراتب ارتباط بین اجزای صنعت به خوبی شکل نگرفته و ما عمدتاً به صورت زنجیره نگاه نکرده‌ایم. در بحث زنجیره ارزش هم تلاش‌هایی انجام شده اما الگو موفقی وجود ندارد، امیدواریم با تشکیل کنسرسیوم‌ها بتوانیم چنین الگویی را پیاده سازی کنیم.
5)آقای شاهرخی به صورت مختصر به توضیح فعالیت‌ها و نقش شرکت راموز تاکنون پرداخته و اظهار داشتند:
- اصلی‌ترین مشکل بحث بازار است واقعیت این است که امروزه میزان تولید پرورش ماهی در قفس جنوب کشور به دلایل متعدد مثل گرانی بچه ماهی، خوراک و نبود اطلاعات کافی در مجموع خوب نیست. تمام این موارد باعث می‌شود که هزینه تمام شده بالا باشد، ولی متأسفانه قیمت فروش هم پایین است که در بهترین حالت 20 الی 30 درصد سود فروش ماهی سی‌بس باشد که بسیار پایین است.
- در بحث فروش، بازار وجود دارد ولی بازار می‌گوید اول تولید کنید تا من از شما خرید کنم ولی پرورش دهنده توان این که چند صد میلیارد سرمایه‌گذاری بکند تا شاید از من بخرند را ندارد. این قضیه که واقعاً اول کدام باید پا پیش بگذارند یک معضل بزرگ است. به عنوان یک پیشنهاد اگر دولت ۵ هزار تن خرید تضمینی داشته باشد، همین تضمین انگیزه بسیار خوبی برای تولید ایجاد می‌کند.
- موضوع بعدی نهاده‌ها هستند، به عنوان مثال قیمت خوراک با توجه به ارز ۲۸ هزار تومانی که به نهاده‌هایی مثل گندم و سویا تعلق می‌گیرد بسیار بالاست، در واقع ما خوراک بی‌کیفیت را گران می‌خریم.
- ما در سال 1397، ۱۱ میلیون قطعه بچه ماهی فروختیم، اما امسال در خوشبینانه‌ترین حالت ۵ یا ۶ میلیون قطعه فروش خواهیم داشت که این یعنی زنگ خطر برای پسرفت صنعت.
قفس‌هایی که الان در دریا نصب هستند ۲۰ الی ۲۵ میلیون بچه ماهی نیاز دارند ولی فقط ۵ میلیون بچه ماهی خریداری کرده‌اند. اگر واقع بینانه بخواهیم به موضوع نگاه کنیم با ذخیره سازی ۴.۵ میلیون قطعه بچه ماهی در جنوب کشور با بازماندگی ۱۰۰٪ و میانگین وزنی ۱ کیلو ۴ تا ۵ هزار تن کل تولیدات ما در جنوب خواهد بود(آقای گلپور هم اشاره کردند که تولید ماهی در کل پهنه شمالی در سال 1401-1402 به ۲۰۰ تن هم نزدیک نشد)
- یک شرکت باید به عنوان الگو، حتی با ظرفیت کم بتواند تمام حلقه‌های این زنجیره را دور هم جمع کند که از بخش تولید بچه ماهی تا بازار را داشته باشد.
6)آقای دکتر شهیدیان هم اظهار داشتند متقاضی باید متوجه شود این صنعت بسیار سخت و پرهزینه است و هنوز ما زیرساخت‌های تولید برای این صنعت را در کشورمان نداریم و شرکت‌هایی که می‌خواهند ورود کنند باید توجیه شوند که باید حتماً از لحاظ علمی و اجرایی توانمند باشند، شاید ما به صورت پراکنده به یک سری از گلوگاه‌های علمی دست یافته باشیم ولی از لحاظ اجرایی می‌لغزیم و نباید بگذاریم الگوهای شکست خورده‌ای ایجاد شود تا دید بقیه را نسبت به صنعت سرد شود.
7)آقای دکتر ابراهیمی ضمن تشکر از آقای خدایی و سایر حضار اظهار داشتند که همانطور که مستحضر هستید ما به شدت از دریا غافل شده‌ایم همه‌ی امکانات منابع و سرمایه‌هایمان را به جاهایی آورده‌ایم که بابت آن باید چند برابر هزینه کنیم، نسبت به جایی که می‌توانستیم با حداقل سرمایه و توجه به مباحث و شاخص‌های آمایش سرزمین بهره‌وری بالاتری داشت.
بحث دریا محوری در همه جای دنیا جا افتاده است و ما هیچ وقت نتوانستیم قبل از ورود به یک صنعت توانمندی‌های علمی و ابزاری آن را تأمین کنیم ولی باید به سمت فراهم کردن الزامات و نیازهایش حرکت کنیم.
اینکه چرا در برنامه توسعه ششم ۲00 هزار تن تولید برای قفس در نظر گرفته شده است را نمی‌دانم ولی با این آمار و ارقام ذکر شده تولید 20 هزار تن هم اصلاً عملی نیست. اصولا یک تناسبی در تحقق برنامه‌ها وجود دارد که اگر برنامه شما طی دو سال به سرانجام نرسید یعنی آن برنامه مشکل دارد!
هدف ما در معاونت علمی فناوری و اقتصاد دانش بنیان این است که به علم و فناوری که منجر به اقتصاد، درآمد، ارزش افزوده شود ورود کنیم. یک سری فناوری‌های پایه‌ای، زمینه‌ساز فناوری‌های اقتصادی و ایجاد کننده شغل هستند که بحث اصلی ما می‌باشند. در معاونت علمی فناوری و اقتصاد دانش بنیان تفاهمنامه‌ای را با وزیر جهاد کشاورزی منعقد کردیم که یکی از اهداف سه گانه آن (گلخانه، میگو و قفس) بخش قفس است.
در بحث قفس ما بررسی‌های زیادی انجام داده‌ایم و به این رسیده‌ایم که ما اصلاً زنجیره ارزش را به درستی تعریف نکرده‌ایم تا بتوانیم تولیدی پیوسته و پایدار اقتصادی داشته باشیم. بحث اصلی ما این است که با کمک شما به عنوان بخش خصوصی و با توجه به فرصت‌های وزارت جهاد و سازمان شیلات به اهدافمان برسیم، در تکمیل این زنجیره ما باید بتوانیم در سواحل جنوبی با فرصت‌های مردمی مثل تعاونی‌های صیادی در جنوب، پره در شمال و افرادی که بالفعل فعال دریا و بومی منطقه هستند و به دلایل مختلف شغل و درآمدشان را از دست دادند را کنار یکدیگر قرار بدهیم، دانش و فناوری‌هایی که شرکت‌های مختلف دارند را در کنار سرمایه‌های خرد متوسط و کلان را به کار بگیریم تا یک کنسرسیوم تشکیل داده و این کنسرسیوم به شکل الگویی مدل تولید آبزیان در دریا با روش قفس( بر اساس آن چیزی که می‌تواند پایداری ایجاد کند) بسازد.
در این موضوع ما به عنوان معاونت اصلاً وظیفه زیرساختی و تأمین مالی نداریم اما ما در این جهت به کمک کنسرسیومی که تعریف می‌کنیم همه عوامل و اجزا را به کار می‌گیریم که سرمایه توسط سرمایه‌گذار و فناوری‌های مختلف شرکت‌های مختلف مثل، براکت، تور شور، بارج‌های غذادهی و … را به بازی بگیریم و در قالب کنسرسیوم و بر اساس توافقنامه پیش بینی ۲۵ هزار تن طی ۵ سال و با این هدف به سمت الگوسازی قابل ترویج پایدار برویم.
خواهش بنده از شما این است که هر کدام از شما در هر یک از بخش‌های نرسری، پرورش، تولید و بازار می‌توانید کمک کنید. ما از آقای دکتر خدایی درخواست کردیم به عنوان مشاور در خدمتشان باشیم لذا پیشنهادهایتان را در قالب اتحادیه و بهترین روشی که بتواند بخش خصوصی را حرکت دهد پذیرا هستیم و اینکه شما اگر می‌توانید در هر قسمت از زنجیره نقش آفرینی کنید ما حاظر به همکاری هستیم و تمام بسته‌های فناوری که شرکت‌های موجود ما در خدمت این طرح می‌توانند بگذارند را به کار می‌گیریم، منابع مالی آن را تأمین و ریسک آن را می‌پذیریم در جهت استفاده از سایر منابع که در تبصره‌های مختلف است با روش‌هایی که در دست ما به عنوان کمک‌های جمعی است کمک خواهیم کرد.
همچنین ما می‌توانیم در زمینه انتقال فناوری از کشورهایی مثل استرالیا و سایر کشورهای پیشرو با روش‌هایی که داریم برای بومی سازی آن کمک کنیم، انتظار من این است که کمیته قفس بتواند پیشنهادات اجرایی به ما بدهد.
ما تفاهم نامه‌ای را با بیمه داریم که بتوانیم سرمایه‌های خرد، متوسط و کلان را با دادن تضمین جذب بکنیم در حقیقت صنعت بیمه باید با بیمه گذاری سرمایه‌ها حق خود را به صنعت ادا کند.
آقای نیری پرسیدند با توجه به سابقه درخشان معاونت علمی فناوری و با توجه به این که در دو استان هرمزگان و بوشهر گرفتاری بسیار زیاد است، چه کمکی به این افراد می‌توانیم بدهیم؟
آقای ابراهیمی پاسخ دادند که یک قسمت از موضوع بحث ایجاد کنسرسیوم‌ها است و به جهت ارتقاء بهره‌وری فناوری که دادن راهکارهای مختلف این مشکل را برطرف خواهیم کرد.
مصوبه این جلسه: کمیته تلاش کند تا طرح‌های توسعه‌ای شرکت‌ها وخصوصاً پیشنهادات در راستای تشکیل کنسرسیوم را به معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ارسال نماید.
جلسه در ساعت 16با ذکر صلوات خاتمه یافت.
