گزارش نهایی و جدید فائو از وضعیت آبزی پروری جهان: آبزی پروری در آب های داخلی
تولید جهانی آبزیان پرورشی در آب های داخلی کشورها در سال 2022 59.1 میلیون تن بود که 62.6 درصد از کل تولید آبزی پروری جهان را به خود اختصاص داده است. Finfish (7/89 درصد) و پس از آن سخت پوستان (8.7 درصد) بسیار جلوتر از همه گروه های گونه های دیگر قرار دارند (جدول 1). در سطح منطقه ای، پرورش سخت پوستان، نرم تنان و گونه های دیگر مانند لاک پشت های آبزی و قورباغه ها به جز در آسیا اهمیت محدودی دارد. در آسیا، پرورش گونه های غیر ماهی عمدتا در شرق و جنوب شرق آسیا انجام می شود.
جدول 1-آبزی پروری داخلی و تولید آبزی پروری دریایی و ساحلی بر اساس منطقه و گروه گونه های اصلی، 2022
توضیحات: n/a – هیچ داده تولید یا تولید در دسترس نیست. داده های مربوط به حیوانات آبزی شامل کروکدیل ها، تمساح ها، کایمان ها، محصولات آبزی (مرجان ها، مرواریدها، صدف ها و اسفنج ها) نمی شود. ممکن است داده ها به دلیل گرد کردن با مجموع مطابقت نداشته باشند.
* داده های جلبک ها بر حسب وزن تر بیان شده است.
منبع: فائو 2024. FishStat تولید جهانی بر اساس منبع تولید 1950-2022. [دسترسی در 29 مارس 2024].
آبزی پروری داخلی جهان طیف متنوعی از روش ها و فناوری های پرورش را به کار می گیرد. از نظر سطح پیچیدگی های فنی و مدیریتی و درجه یکپارچگی با سایر فعالیت های اقتصادی بسیار متفاوت است. در سطح جهانی، پرورش ماهیان دارای باله (finfish) و سایر گونه‌ها در استخرهای خاکی همچنان رایج‌ترین روش پرورش است. در گذشته نه چندان دور، بسیاری از نوآوری های فنی در تولید آبزی پروری مبتنی بر استخر توسط پرورش دهندگان به منظور بهبود کارایی تولید و کاهش اثرات بر محیط زیست اتخاذ شده است. به عنوان مثال، سیستم چرخشی درون استخر که با نرخ تولید بالاتر و تجمع کمتر ضایعات ماهی در محیط پرورش مشخص می شود، به طور فزاینده ای در بسیاری از استان های چین و به دنبال آن، به میزان کمتر در کشورهای دیگر از جمله ویتنام، کلمبیا، مکزیک، ازبکستان، بنگلادش و مصر استفاده می شود. تصفیه پساب مبتنی بر مزرعه ماهی در تالاب (استخرهایی برای تصفیه آب) احداث شده و فیلتر کم هزینه برای استفاده بازیافتی آب مثال دیگری است.
آبزی پروری دریایی و آبزی پروری ساحلی
آبزی پروری دریایی در دریا انجام می شود و ممکن است کل چرخه تولید یا فقط مرحله رشد در دریا ادامه یابد. پرورش آبزیان با طول چرخه کامل برای گونه های وابسته به خوراک وحشی از دریا، به عنوان مثال، صدف دریایی است. از سوی دیگر پرورش دریایی که فقط در مرحله رشد دوام می‌آورد، برای گونه‌هایی است که در هچری‌ها و گاهی حتی در آب‌های شیرین تولید می‌شوند، همانطور که در مورد ماهی سالمون اقیانوس اطلس وجود دارد. آبزی پروری ساحلی، که معمولاً در حوضچه های ساخته شده در خشکی یا در مناطق جزر و مدی انجام می شود، نقش مهمی را با تأمین معیشت و اشتغال، تسهیل توسعه اقتصادی در میان جوامع ساحلی در بسیاری از کشورها به ویژه در آسیا و آمریکای لاتین ایفا می کند.
تولید جهانی آبزی پروری دریایی و ساحلی در سال 2022 به 71.1 میلیون تن رسید که شامل 35.3 میلیون تن آبزیان و 36.4 میلیون تن جلبک و گیاهان دریایی می شود.
جداسازی تولید دریایی از آب های لب شور ساحلی به طور سنتی دشوار است، زیرا این دو اغلب در داده های تولید ملی به ویژه در کشورهایی که ماهی finfish را در هر دو محیط پرورش می دهند، جمع می شوند. شکل 1 در اینجا تخمینی از تولید گروه‌های گونه‌های اصلی را از سال 2016 نشان می‌دهد که آبزی‌پروری دریایی و ساحلی را با استفاده از اطلاعات و داده‌های منابع جایگزین جدا می‌کند. در مقیاس جهانی پرورش گیاهان دریایی و پرورش نرم تنان عمدتاً به صورت تولید در دریا هستند در حالی که سخت پوستان عمدتاً در حوضچه ها و مخازن آب شور ساحلی پرورش می یابند. بر اساس اطلاعات موجود، پرورش در قفس در دریا حدود 65 درصد از کل تولید جهانی finfish پرورش‌یافته در آبزی پروری دریایی و ساحلی را شامل می‌شود.
شکل 1-ترکیب آبزی پروری دریایی و ساحلی جهان بر اساس گروه گونه های اصلی، 2016-2022
توضیحات: داده های مربوط به حیوانات آبزی شامل کروکدیل ها، تمساح ها، کایمان ها، محصولات آبزی (مرجان ها، مرواریدها، صدف ها و اسفنج ها) و جلبک ها نمی شود. داده ها در وزن زنده برای حیوانات آبزی و وزن تر برای جلبک ها بیان شد. مقیاس های مختلفی برای بهبود خوانایی روندها استفاده می شود.
منبع: برآوردهای فائو بر اساس فائو. 2024. FishStat تولید جهانی آبزی پروری 1950-2022. [دسترسی در 29 مارس 2024].
تولید آبزی پروری با و بدون تغذیه
تولید آبزی پروری تغذیه شده ،از آبزی پروری به روش غیر تغذیه شده در سال های 2021-2022 پیشی گرفت. در سطح جهانی سهم آبزی پروری غیر تغذیه شده در کل تولید گونه های حیوانی پرورشی از 39.7 درصد در سال 2000 به 27.6 درصد در سال 2020 و به 26.9 درصد در سال 2022 کاهش یافت (شکل 2).
شکل 2-تولید گونه‌های حیوانی در آبزی پروری تغذیه ای و غیر تغذیه ای بر اساس منطقه 2000-2022
توجه: داده ها بر حسب وزن زنده بیان می شوند.
منبع: برآوردهای فائو بر اساس فائو. 2024. FishStat تولید جهانی آبزی پروری 1950-2022. [دسترسی در 29 مارس 2024].
با این حال، در سیستم‌های چند گونه‌ای یا ساحلی، جداسازی بین گونه‌های تغذیه‌شده و غیرتغذیه شده به راحتی تعریف نمی‌شود،زیرا گونه های ماهیی که تغذیه نمی شوند معمولا پس از خوراک دهی برای گونه‌هایی که تغذیه می شوند به عنوان گونه‌های تغذیه‌کننده فیلتر سود می‌برند، به‌ویژه زمانی که از خوراک‌های پودری یا پلت با پایداری کم در آب که سریعا در آب حل می شوند استفاده می‌گردد. برای مثال در برخی مناطق آسیا، گونه‌های دوکفه‌ای مانند صدف‌های سخت و صدف‌های تیغی که در استخرهای ساحلی رشد می‌کنند، عمداً با خوراک تهیه‌شده مخصوص به شکل ذرات ریز در مرحله نهایی پرورش برای اهداف «پروار‌کنندگی» تغذیه می‌شوند.
گونه‌های آبزیان پرورشی و تنوع آنها
مجموعه داده های آماری جهانی تولید آبزی پروری فائو در سال های 1950 تا 2022 که در مارس 2024 منتشر شد، 731 واحد آماری- در سال 2022 652 مورد بوده است – را گزارش می دهد که از نظر فنی به عنوان “اقلام گونه” شناخته می شوند. این ها شامل 564 آبزی شناسایی شده در سطح گونه و 7 هیبرید بین گونه ای ماهی ، 99 گروه گونه در سطح جنس و 61 گروه گونه در سطح خانواده یا بالاتر هستند. 564 گونه ماهی طبقه بندی شده ماهیان پرورشی در جهان به رسمیت شناخته شده اند که شامل 368 گونه finfishاست که در بیش از 200 جنس دسته بندی می شوند. همچنین 88 گونه نرم تن، 62 گونه سخت پوستان، 32 گونه جلبک، 2 گونه سیانوباکتر، 7 گونه از بی مهرگان دریایی ، 3 گونه از قورباغه ها و 2 گونه لاک پشت آبزی در این دسته بندی وجود دارد.
علیرغم تنوع زیاد گونه‌های آبزی که در سرتاسر جهان پرورش می‌یابند، تعداد نسبتاً کمی از گونه‌های “اصلی” بر تولید کل آبزی پروری در سطح جهانی، منطقه‌ای و ملی تسلط دارند. جدول 2 گونه ها یا گروه های گونه غالب و اهمیت نسبی آنها در تولید جهانی را در آبزی پروری نشان می دهد.
جدول 2-تولید جهانی گونه های عمده آبزی‌پروری و گروه گونه های اصلی
توجه: داده‌های مربوط به حیوانات آبزی شامل تمساح، تمساح، کایمان، محصولات آبزی (مرجان، مروارید، صدف و اسفنج) و جلبک نمی‌شود.
منبع: فائو 2024. FishStat تولید جهانی بر اساس منبع تولید 1950-2022. [دسترسی در 29 مارس 2024].
