تکنولوژی های باز آفرین!

– اصطلاح ” تکنولوژی باز آفرین (مخرب) “برای توصیف “فناوری های جدیدی که هنوز فاقد پردازش کافی هستند و اغلب مشکلات عملکردی داشته و تنها برای یک جامعه محدود شناخته شده و ممکن است هنوز یک کاربرد عملی اثبات شده نداشته باشند بکار گرفته می شود” ( کریستینسن 1997).

بازآفرینی می تواند تغییر شدید یا تخریب همه چیز موجود و یا عناصر جامعه باشد. بنابراین تکنولوژی های بازآفرین قادر به تغییر نحوه کار مردم، انجام تجارت و مشارکت در اقتصاد جهانی است.

درحالی که نوآوری و یا پیشرفت های فزاینده، شامل بهبود تکنولوژی ها و فرایندهای موجود است، اما تکنولوژی های بازآفرین راه های جدید را برای رسیدن به اهداف فراهم می کنند. کامپیوترهای شخصی، گوشی های هوشمند و لامپ های LED، نمونه های جدیدی از تکنولوژی های بازآفرین هستند که موقع اولین اجرا، مزاحم بوده اند.

در بخش صیادی و آبزی پروری، تکنولوژی های بازآفرین پتانسیل تغییر فعالیت صیادی را از طریق ارائه اطلاعات بیشتر به صیادان و نهایتاً ایجاد صیادی امن تر ( همچون پیش بینی آب و هوا) و دقیق تر (همچون موقعیت ماهواره ای) و قابل پیش بینی تر را دارند. تکنولوژی های جدید پتانسیل جمع آوری اطلاعات و ذخیره سازی آنها همراه با آسودگی خاطر را فراهم می کند به طوری که در انطباق با مقررات و ردیابی محصول بوده و از طرفی دیگر نیز، پایداری و مدیریت منابع آبزیان را به طور چشمگیری بهبود خواهد داد. تکنولوژی های بازآفرین جدید که بر این  بخش تاثیر می گذارند عبارتند از اینترنت تلفن همراه (به عنوان مثال ارائه قیمت ماهی در زمان واقعی)، ربات های پیشرفته (فیله زنی اتوماتیک ماهی) و یا ارتباط بین سیستم ها، دستگاه ها و سنسورهای پیشرفته (مانند برچسب های الکترونیکی برای ماهی ها).

سازمان فائو، نوآوری و پذیرش تکنولوژی های جدید را تشویق می کند. تکنولوژی های بازآفرین می توانند داده های جدیدی برای بخش تجارت صیادی و آبزی پروری ارائه دهند تا از منابع انرژی پایدارتر و کارآمدتر در راستای ایجاد فرصت های شغلی مناسب برای زنان و جوانان بهره برداری گردد.

در طول زنجیره ارزش غذاهای دریایی، تکنولوژی های بازآفرین در حال ظهور، ممکن است راه اقتصاد شیلاتی سازمان یافته را تغییر دهد؛ چراکه عموم مصرف کنندگان خواستار تامین آبزیان از منابع شفاف و قابل ردیابی هستند و صیادان می بایست این محصولات را بر مبنای تقاضا از منابع منتخب و ایمن ارائه دهند.

تکنولوژی های بازآفرین به طور فزاینده ای مقرون به صرفه اند و تغییر رفتار و اقتصاد را حتی برای صیادان کوچک تضمین
می کنند. استفاده از تکنولوژی های بازآفرین در صنعت تولید و تجارت آبزیان ممکن است در حال حاضر گسترش نیافته باشد، اما نگاهی به سه تکنولوژی بازآفرین که چند سال پیش در این بخش جایگاهی نداشتند؛ بسیار اهمیت دارد. در ادامه به معرفی آنها یعنی تکنولوژی بلاک چین، سنسورها و سیستم شناسایی اتوماتیک (AIS) می پردازیم.

بلاک چین:

بازآفرین یک نوع فناوری اطلاعات است که به عنوان یک دفترچه مشترک برای ذخیره سازی دیجیتالی داده ها و ردیابی آنها برای یک محصول یا خدمات است که از مرحله تولید اولیه تا زمانی که به دست مصرف کننده در زمان واقعی قرار می گیرد، عمل می کند.

روند تولید محصول به عنوان یک بلاک اطلاعاتی و با یک کد الفبایی دارای اعتبار زمانی منحصر به فرد ثبت می شود که توسط تمام طرفین در زنجیره ارزش، قابل دسترس است. این سربرگ اطلاعاتی در بلاک توزیع می شود اما امکان تغییر اطلاعات وجود ندارد.

در امتداد زنجیره، تاریخچه معاملات در قالب یک فهرست غیر قابل فسخ که امکان ذخیره کردن تمام یا بخشی از اطلاعات مربوط به معامله را دارد، ذخیره می گردد.

سیستم به هم پیوسته بلاک های اطلاعاتی از جمع آوری و نگهداری اطلاعات پیچیده و وقت گیر اجتناب می کند. از آنجا که اطلاعات در شبکه توزیع شده است لذا پایگاه متمرکز معاملات و اطلاعات مربوطه وجود ندارد؛ بنابراین تضعیف و یا هک شدن سیستم دشوار است با این وجود همچنان اطلاعات برای کاربران قابل دسترس و شفاف است. از آنجایی که هیچ نهاد واحدی بلاک چین را کنترل نمی کند، هیچ نقطه ای برای شکست نیز وجود ندارد. جنبه توزیع سراسری اطلاعات در تکنولوژی بلاک چین، شفافیت، ردیابی و اعتماد را میان کسانی که در معاملات دخالت دارند را بهبود می بخشید.

این تکنولوژی که در حال حاضر در شیلات و بخش ایمنی مواد غذایی مورد آزمایش قرار می گیرد می تواند پتانسیل دسترسی به بازار به خصوص برای صیادان کوچک و پرورش دهندگان را به طور قابل توجهی بهبود بخشد.

دشواری امکان فساد اطلاعاتی در زنجیره بلاک، ردیابی محصولات شیلاتی را در طول زنجیره ارزش تقویت می کند. این امر سبب می شود که توانمندی بخش صیادی، آبزی پروری و کارخانجات عمل آوری افزایش یابد تا ضمن برآورده کردن قوانین بهداشتی کشور مبدأ، استانداردهای بهداشت و سلامتی بسیاری از کشورهای هدف را نیز فراهم سازد.

ردیابی بهبود یافته همچنین امکان برآورده ساختن تقاضای خریدار برای تامین منابع قانونی و مسئولانه را فراهم می آورد. همچنین در برخی از مزارع آبزی پروری و بخش صیادی نیز به بررسی الزامات جهت صدور گواهی نامه ها کمک خواهد کرد.

شفافیت اطلاعات و امنیت سیستم در بلاک چین سبب می گردد که پتانسیل اعتماد به تجارت و اعتماد مصرف کنندگان به محصول افزایش یابد. مصرف کنندگان می توانند به طیف وسیعی از اطلاعات در طول زنجیره ارزش دسترسی پیدا کنند، مانند مکان و نحوه صید ماهی، درجه حرارت زمان بارگیری و نگهداری، کشورهای ترانزیت شده، شرایط عمل آوری محصول و حتی زمان عمل آوری قابل رویت است. این دسترسی به اطلاعات باعث ایجاد انگیزه برای افراد حاضر در طول زنجیره ارزش می شود و بهره برداری پایدار از صید ماهیان، همراه با کیفیت و امنیت غذایی بالا را فراهم می نماید.

*سنسورها

اندازه جهان دیجیتال در این دو سال به بیش از دو برابر افزایش یافته است که عمدتاً به دلیل گسترش استفاده از سنسورها
می باشد. شمار سنسورها اکنون به میلیارد ها می رسد (Gortner 2017). برای مثال در ماهواره های چند میلیون دلاری در فضا، در کشتی ها، در اعماق اقیانوس ها و در گوشی های هوشمند یافت می شوند.

آنها خدماتی را که چند سال قبل غیر قابل تصور بود را فراهم کردند. از جمله آنها می توان؛ ردیابی به موقع صید در دریاهای آزاد، تماس با مراکز اضطراری در کشتی های صیادی، یا برنامه های کاربردی (اپلیکشن ها) برای بررسی ارتفاع موج قبل از صیادی را نام برد. ماهواره ها اطلاعات مهمی از وضعیت دریاها در جهت بهبود ایمنی صید؛ همچون ارتفاع موج، باد و جریان ها جمع آوری می نماید. این خدمات اغلب رایگان است و در دسترس صیادان خرد از طریق اپلیکشن تلفن همراه قرار دارد.

در کشتی های صیادی، دوربین ها و دیگر سنسورها می توانند نظارت بر صید (اما نه به تنهایی) مانند استقرار چرخ دنده ها و تجهیزات عمل آوری را بهبود بخشند.

تصاویر و فیلم ها برای شناسایی گونه ها مفید هستند. استفاده از نرم افزار تشخیص تصویر اتوماتیک، برای شناسایی گونه های صید شده، می تواند منجر به بهبود عملکرد ناشی از صید کشتی ها، گزارش گیری و درک بهتر منابع و صیادی را فراهم آورد. در حال حاضر با استفاده از سنسورهایی که در کشتی ها و یا شناورها و حتی هواپیماهای بدون سر نشین قرار می گیرند، مطالعه و شناسایی آبزیان ساده تر شده است. اطلاعاتی که آنها می دهند و ترکیب کردن گزارشات، می تواند اساساً تعداد و کیفیت ارزیابی های زیست محیطی و منابع را تغییر دهد.

تجزیه و تحلیل داده های اقیانوسی ارائه شده توسط سنسورها کار پیچیده ای است که فراتر از مراکز داده پردازی سنتی صیادی است.

“داده های بزرگ” مانند مجموعه داده های عظیم از ماهواره ها می باشند که برای نظارت محیط پیرامون به کار گرفته می شود؛ اما فیلم و داده ها در تلفن همراه نیاز به نرم افزاری دارند که بتواند به راحتی آنها را برای کاربران پردازش و ارائه دهد.

رویکرد “داده های بزرگ” که درک فرایندهای طبیعی و انسانی است را تغییر خواهد داد؛ همانند رشد و توزیع گونه ها و یا تغییر برنامه ریزی صیادی و آبزی پروری که فرصت های جدید را برای ردیابی، نحوه عملکرد و مکان یابی کشتی های صیادی و همچنین ردیابی محصولات تا فروشگاه ها و مصرف کنندگان را فراهم می سازد.

* سیستم های شناسایی خودکار (AIS)

سیستم شناسایی خودکار دریایی، یک سیستم ردیابی خودکار است که برای جلوگیری از برخورد کشتی ها و عبور و مرور آنها در خط ساحلی استفاده می شود.

فرستنده های AIS به طور خودکار و در فواصل منظم، اطلاعاتی از قبیل هویت کشتی، موقعیت، سرعت و وضعیت ناوبری را از طریق یک فرستنده با فرکانس بسیار بالا (VHF) برروی امواج رادیویی بدون رمزگذاری  پخش می کند. سپس این پیام ها توسط ایستگاه های ارتباطی از جمله کشتی ها، ایستگاه های ساحلی و هواپیماهای جستجو و نجات دریافت، ضبط و پخش می شوند.

اگرچه سیستم AIS دریایی، ابتدا برای توسعه ایمنی در دریاها بکار گرفته شد، اما مقامات دریانوردی امکان نظارت و ترافیک آبی و شناسایی کشتی ها را با آنها فراهم کردند.

کنفدراسیون بین المللی IMO جهت ایمنی جان اشخاص در دریا (مقررات V/19) اعلام کرد که همه کشتی ها ازجمله کشتی های مسافربری می بایست دارای ابعاد مشخص و مجهز به سیستم  AIS باشند. کشتی های صیادی از این مقررات معاف هستند، اما ممکن است در موارد خاصی براساس قوانین ملی (همچون نروژ، آمریکا و اتحادیه اروپا) می بایست آنها نیز به  AIS مجهز باشند.

سیستم های نظارت بر کشتی (VMS) که به ارتباطات ماهواره ای متکی هستند، در کشتی های صیادی تجاری نیز استفاده می شود، چرا که از این طریق سازمان های محیط زیستی و شیلاتی بتوانند کشتی های صیادی را به عنوان بخش جدایی ناپذیر برنامه های نظارت و کنترل ملی و بین المللی، پایش نمایند.

با ترکیب سیستم AIS و VMS طیف گسترده ای از اپلیکشن ها در زمینه اجتناب از برخورد، خدمات ترافیک کشتی ها، امنیت دریایی، کمک به ناوبری، جستجو و نجات، بررسی حوادث دریا، برآورد ذخایر فعلی، حفاظت از زیر ساخت ها، نظارت و کنترل بر محموله ها و ناوگان صیادی ساخته و در دسترس قرار دارد.

تشخیص سیگنال های  AIS از فضا نیز امکانپذیر است. برخلاف ایستگاه های ارتباط سنتی، ماهواره ها توسط دامنه افقی سیگنال محدود نمی شوند. آنها قادر به برقراری ارتباط AIS در فواصل وسیع هستند.

تعداد ماهواره های پخش کننده اطلاعات AIS در طول سال ها گسترش و رشد یافته است. برآورد شده که در حال حاضر بیش از 28 میلیون پیام در روز پخش می شود. خوشبختانه به موازات پیشرفت های وسیع در ابر فناوری ها و زیرساخت ها؛ سازمان های مختلف نیز اکنون قادر به پردازش و تحلیل چنین اطلاعات زیادی می باشند.

در صیادی، استفاده از AIS از طریق یادگیری ماشین های کاربردی هوش مصنوعی، راه های جدیدی را برای برآورد هزینه های صیادی، شاخص های اجتماعی-اقتصادی و الگوهای صید فراهم کرده است. AIS همچنین می تواند عرصه را برای توسعه اموری همچون اقدامات بنادر در راستای جلوگیری، رفع و حذف صیادی غیر قانونی، ناخواسته و … فراهم سازد.

*چالش ها و مخاطرات

فن آوری های جدید در بخش شیلات، فرصت بهبود شیوه ی صید را فراهم می نماید.(به عنوان مثال: هدف قراردادن گونه های انتخابی و یا کاهش تلفات ناشی از لوازم صیادی)، با این وجود امکان سوءاستفاده نیز وجود دارد، یعنی ممکن است برای تسهیل در صیادی غیر مجاز استفاده شوند و یا اگر در مدیریت مورد توجه قرار گیرد، می تواند منجر به استفاده بیش از حد منابع گردد. به عنوان مثال استفاده از بلاک چین یک ریسک است بدین معنی که آنها امکان جمع آوری بیشتر اطلاعات و استفاده موثر و بهتر را فراهم می کنند و در نتیجه ممکن است افزایش ظرفیت را پیش بینی کنند.

برای رفع موانع دسترسی صیادان و پرورش دهندگان، به کارگیری تکنولوژی های جدید ضروری است و می بایست آنان ظرفیت خود را برای استفاده از این گونه فن آوری ها فراهم نمایند.

منبع:

FAO. 2018. The State of World Fisheries and Aquaculture 2018 – Meeting the sustainable development goals. Rome.Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO.