گزارش به اعضا: گردش کار درخواست ورود موقت 1000 تن میگوی سایز کوچک

به اطلاع اعضای محترم اتحادیه و فعالان صنعت میگوی کشور می‌رساند که در راستای حفظ و توسعه بازار صادراتی میگوی کشور که سال‌ها برای ایجاد و توسعه آن تلاش شده و به لحاظ آنکه متاسفانه در سال جاری و سال گذشته تولید میگوی پرورشی به شدت افت داشته و پاسخ به درخواست‌های مقاصد صادراتی مقدور نبوده و قراردادهای تعدادی از صادر کنندگان خوشنام و شناخته شده تحت‌الشعاع این کاهش تولید قرار گرفته بود درخواست ورود موقت 1000 تن میگوی سایزهای ۷۰ تا ۱۲۰ با رعایت کلیه ضوابط و پیش نیازهای فنی، بهداشتی و گمرکی آن طی نامه شماره 6034 مورخ 21/08/1403 خطاب به سازمان شیلات ایران ارسال گردید.

متن درخواست اتحادیه به شرح زیر بوده است:

گزارش به اعضا:

گردش کار درخواست ورود موقت 1000 تن میگوی سایز کوچک

مسلماً فعالان محترم صنعت میگوی کشور اطلاع دارند که متاسفانه صادرات ما در سال‌های گذشته سامان مطلوب را نداشته هنوز هم به شکل شایسته صورت نمی‌پذیرد که این موضوع دلایل خاص خود را دارد که بر همگان آشکار است؛ لیکن به تدریج با تلاش تعدادی از شرکت‌های تولیدی صادراتی اندک امیدی به صادرات برنامه‌ریزی شده و با ارزش افزوده به وجود آمد که مهمترین آن بازارهای روسیه و عراق هستند که متقاضی میگوی فرآوری شده pd بسته‌بندی به صورت خام یا پخت شده هستند.

خوشبختانه طی سه سال گذشته حجم صادرات محصول میگوی ارزش افزوده افزایش یافت به نحوی که منجر به قراردادهای نسبتا سنگین (به نسبت وضعیت کشور خودمان که سابقه این کار را نداشته‌ایم) گردید. این یک موفقیت بسیار خوب بوده و مسلماً مطلوب همه دست‌اندرکاران صنعت است. در عین حال متقاضیان محموله‌های خام (معمولاً با سر) هم در هر سه بازار مهم روسیه، چین و امارات همواره به دنبال عقد قراردادهای با حجم مشخص در سایز‌های متنوع و تحویل در تمام طول سال هستند و یکی از دلایل عدم فروش مطلوب که در قبل به آن اشاره شد همین است که صادرکنندگان ما به دلیل عدم اطمینان از مقدار، زمان، سایز و کیفیت تولید میگو امکان بازاریابی مناسب و عقد قراردادهای قابل توجه را نداشته و بعضاً صادرات به صورت اتفاقی و بدون برنامه‌ریزی انجام می‌شود.

در این راستا و برای فرار از این وضعیت نامطلوب، تعدادی از صادرکنندگان که خود در زمینه سرمایه‌گذاری و تولید محصول مشارکت نموده و در این امر پیشتاز هستند بعضاً وارد قراردادهایی می‌شوند که از این نقیصه صادرات اتفاقی عبور نمایند. بدیهی است که در شرایط کمبود تولید یا نبود محصول در تمام طول سال نیاز به اتخاذ سیاست‌های جایگزین بوده که یکی از این راهکارها در کوتاه مدت ورود موقت میگوست و این سیاستی است که در تجارت بین الملل مرسوم بوده و اتفاقاً در مورد میگو یک رویه معمول در بسیاری از کشورهای تولید کننده است.

در هر حال با درک مخاطرات این کار و در عین حال به لحاظ حفظ و حراست از بازارهای مختصر صادراتی که با زحمت فراوان به دست آمده با دلایل و توجیهات زیر و شروطی که مد نظر بوده درخواست فوق مطرح گردیده است. علاوه بر توضیحات بالا ذیلاً دلایل و شرایط تحقق این درخواست به طور مختصر در چند سرفصل بیان می‌گردد:

الف) ضرورت حفظ بازار

خصوصاً بازار روسیه که در سال جاری از مجموع 17 هزار تن میگوی صادر شده هشت ماهه اول سال 10.200 هزار تن یعنی 60 % به آن بازار بوده و جلوگیری از جایگزین شدن سهم ما توسط رقبای اصلی (عربستان و اکوادور )

ب) کمک به گسترش تولید از طریق تامین تقاضا در شرایط اضطراری

مسلماً همگان قبول دارند که اگر بازار مهم روسیه توسط رقبا جایگزین شود، چه بسا توسعه سطح زیر کشت و افزایش تولید تحت الشعاع قرار می گیرد و همواره حفظ و گسترش بازار لازمه گسترش اشتغال و تولید است، بر این مبنا مدعی هستیم که درخواست مطرح شده با هدف حفظ بازار قطعاً به نفع تولید خواهد بود.

 ج) تامین سایزهایی که در سبد تولید امسال کاهش داشته

همان گونه که در نامه درخواست اتحادیه اعلام شده، تنها سایزهای ریز به میزان محدود برای رفع کسری تولید داخلی و تداوم تعهد صادر کننده مد نظر است. طبعاً سایزهای درشت که اصلی‌ترین بخش تولید سال جاری است مشمول این درخواست نمی باشد.

د) ورود موقت

قوانین جاری کشور همانند همه جای دنیا برای همه محصولات اجازه ورود موقت و صدور مجدد آن را تحت شرایط و ضوابط بسیار روشنی می‌دهند و لذا قرار نیست میگوی وارد شده وارد چرخه عرضه داخلی یا رقابت کاهش قیمتی با محصول موجود در بازار این ضوابط بسیار روشن است و گمرک جمهوری اسلامی ایران در این زمینه مسئولیت دارد و نظارت‌های خاص خود را هم انجام خواهد داد.

ه) رعایت کامل ضوابط بهداشتی

در درخواست اتحادیه این موضوع به صراحت مورد تاکید قرار گرفته و در جلساتی که به همین منظور با حضور مدیر کل محترم دفتر بهداشت و مبارزه با بیماری‌های سازمان دامپزشکی و مدیران و کارشناسان محترم معاونت آبزی پروری و دفتر بهبود کیفیت سازمان شیلات ایران برگزار شد شرایط و ضوابط بهداشتی به روشنی اعلام گردیده و طبیعتاً لازم الاجرا خواهد بود.

و) توجه به منافع پرورش دهندگان (واردات سایزهای کوچک در فصل غیر تولیدی)

اگرچه اعتقاد بر این است که این اقدام با حفظ بازار به نفع تولید کنندگان زحمتکش میگوست اما شیوه‌های اجرایی به گونه‌ای خواهد بود که اولاً موجب کاهش قیمت فروش مزارع نبوده و ثانیاً با رعایت زمان و فصل موجب رقابت با تولید داخل نگردد.

ز) الزام به فراوری و بسته‌بندی در واحدهای غیر ساحلی و خارج از مناطق میگو پروری

این شرط ضمن عقد درخواست مذکور بوده و به منظور پرهیز و یا کاهش مخاطرات بهداشتی احتمالی قطعاً واحدهای فراوری استان‌های ساحلی و میگوخیز مقصد این واردات نخواهد بود.

در هر حال آسیب‌های احتمالی را هرگز از نظر دور نداشته و به آنها واقف هستیم این آسیب‌ها در چند زمینه قابل تصور هستند:

1- احتمال ورود بیماری

این احتمال حتماً وجود دارد و لذا باید تمام احتیاطات لازم برای رفع این مخاطره به کار گرفته شود.  نه تنها در کشور ما بلکه در همه جای دنیا تبادلات تجاری فراوانی وجود دارد که با این مخاطرات همراه است ولی هیچگاه این موضوع عاملی برای انسداد نیست و اگر چنین بود میلیاردها دلار تجارت کالاهایی نظیر گوشت قرمز، سفید، آبزیان و سایر کالاهای کشاورزی و زراعی اتفاق نمی‌افتاد.

2- ضعف در سیستم نظارتی و عدم اطمینان از اجرای صحیح کار

این ضعف ممکن است در بخش گمرکی و نظارت دقیق بر عملیات ورود موقت و صادرات مجدد باشد و همچنین می‌تواند به ضعف در نظارت‌های دامپزشکی مربوط باشد. متاسفانه نمی‌توان منکر وجود چنین ضعفی شد و شواهد و قرائنی از این بابت وجود دارد لیکن اگر چنانچه اصل موضوع مورد اتفاق و تایید قرار گرفته باشد می‌توان در خصوص تشدید نظارت‌ها و کنترل‌های لازم هم اقدام نمود و اتحادیه در این زمینه حساسیت‌های خود را خواهد داشت و مسئولیت این نظارت‌های مضاعف را خواهد پذیرفت تا این نقطه ضعف عاملی برای انسداد یک مسیر صحیح کارشناسی نباشد.

3- اثرگذاری منفی بر بازار داخل

بعضاً چنین بیان می‌شود که این درخواست ظاهراً به عنوان صادرات مطرح شده ولی ادعای صادرات شعاری بیش نیست! و برای بازار داخل است. این مخاطره با فرض بدبینی مطلق به فرایند نظارت شده ورود موقت مطرح می‌گردد و به دلیل عدم اطمینان از نظارت صحیح (که در قبل به آن اشاره شد) تقویت می‌گردد. همان گونه که بیان شد چنانچه کنترل دقیقی از سوی اتحادیه و نیز نمایندگان تشکل‌های تولیدی (که می‌تواند در قالب یک کارگروه نظارتی ویژه شکل گیرد) صورت پذیرد این مخاطره نیز منتفی بوده و در فرض صحت مبانی فنی و کارشناسی، اصل ورود موقت و صادرات مجدد می‌توان این عامل انسدادی را نیز برطرف نمود.

4- احتمال منفعت طلبی گروهی خاص

متاسفانه در همین فضای عدم اعتماد (به حق یا به ناحق) چنین مطرح می‌شود که درخواست مطرح شده به نفع یک شرکت یا گروه خاص بوده و منافع فردی را تامین کرده و زیان جمعی در پی دارد. این مخاطره هم در اذهان قابل تصور است اما با شناخت و سوابقی که وجود دارد در یک فضای شفاف عملیاتی، کاملاً قابل کنترل است. به نظر نمی‌رسد که منطقی باشد تا بر اساس احتمال و فرضیه، یک اصل اقتصادی تجاری کارشناسی شده را منتفی اعلام نمود.

در هر حال باز هم تاکید می‌نماید که تمام مخاطرات احتمالی تنها با خواست و اراده جمعی در فضای شفاف و با تنظیم گری مطلوب با حضور نمایندگان تمام بخش‌های ذینفع اعم از پرورش دهنده و صادر کننده و نیز دولت (گمرک، دامپزشکی، شیلات و …) قابل رفع و اصلاح است.

بر این مبنا و با تاکید بر اینکه پیشنهاد مطرح شده یک موضوع کارشناسی شده فنی است، مجدداً از تمام دست‌اندرکاران صنعت درخواست می‌گردد در فضای دوستانه منطقی و به دور از پیش داوری به طرح دیدگاه‌های خود بپردازند تا با کمک و همگرایی با یکدیگر، تمرین گفتگو و تصمیم گیری بر اساس خرد و منطق جمعی انجام گردد.