سخن ماه مهر 96
این روزها تولیدکنندگان آبزیان و خصوصاً صنعت ماهی سردابی کشور حال و روز خوبی ندارند و زمزمه های شیرینی از آن ها به گوش نمی رسد. وجود یک تشکل منجمد که تنها سه نفر طی هجده سال تحت عنوان اتحادیه سراسری برای سردابی کاران تصمیم میگیرند بخشی از افراد فعال را بر این داشت که صورت مسئله را پاک کنند و به دنبال ایجاد تشکل جدید تحت لوای سازمان تعاون روستایی بیفتد غافل از آن که این امر سبب دو دستگی و تشدید اختلاف نظرها می گردد. قبل از آن عده ای از دلسوختگان و علاقه مندان به توسعه این صنعت اقدام به تشکیل شورایی به عنوان شورای سیاستگذاری نموده بودند که ماحصل آن تولد تشکل جدید و تداوم همان حال و روز ناخوش بود؛ اتفاقی که معلوم نیست بخش دولتی از وقوع آن ناخشنود شده باشد.
بزرگان و پیش کسوتان صنعت سردابی دو مانع بزرگ اصلی را به عنوان مشکلات این بخش مطرح می دانند که با یک نگرش دقیق متوجه می شویم این دو مشکل در سایر بخش های آبزیان نیز وجود دارد:
یکی قیمت تمام شده بالا که ناشی از نهاده های گران و قدیمی و منسوخ بودن روشهای تولید است و دومی عدم وجود مراکز فراوری فعال و به روز برای تولید انواع فراورده های شیلاتی.
متاسفانه تشکل های شیلاتی (اعم از سردابی و گرمابی و میگو و حتی اتحادیه خود ما) کمتر به فکر راهکار برای رفع این مشکلات اساسی هستند و اشتغال به حواشی بیشترین وقت و فرصت دست اندرکاران تشکل ها را به خود اختصاص داده است. همراهان همیشگی این بولتن خبری از تلاش های اتحادیه تولید و تجارت آبزیان ایران برای رهایی از این بند و ارتقای سطح فعالیت تشکلی به حیطه کنشگر و مسئولیت پذیر آگاهی دارند و همواره تلاش ما هم در عرصه عمل و اقدامات اجرایی اتحادیه هم در عرصه نظر و بصورت طرح مسئله در بولتن ها بر این بوده که مفاهیم و الگوهای توسعه کسب و کار بر مبنای چرخه ایجاد زنجیره ارزش را نهادینه کنیم و هیئت مدیره محترم اتحادیه و بدنه تشکیلاتی آن به طور هماهنگ در این راستا گام برمی دارند.
زنجیره ارزش صنعت آبزیان گروهی از بنگاه های تولیدی و تجاری و نیز سازمانهای غیر تجاری را در بر میگیرد که عنصر کلیدی در آن رقابتی عمل کردن در جهت افزایش بهره وری و ایجاد سود بیشتر است. آن چه این زنجیر را محکم و با یکدیگر مرتبط می سازد روابط متقابل بنگاه های عضو به عنوان خریدار و تامین کننده نیازهای یکدیگر است که با استفاده از تکنولوژی، کانالهای توزیع مشترک و هماهنگ، مشاوره و استفاده از خرد جمعی به خلق مزیت و سود آوری کل چرخه می انجامد .
برخی محققین برنقش سرمایه اجتماعی در همکاری های متقابل بین بنگاه های موجود در درون یک زنجیره تاکید می کنند. با توجه به آن که در زنجیره های ارزش ، معمولاً چهار دسته عضو کلیدی و فعال شامل: شرکت ها، دولت، موسسات تحقیقاتی و دانشگاهی و نهادهای همکاری (اتاق بازرگانی، اتحادیه ها، مراکز کنترل کیفیت و …) مطرح هستند و نقش اتحادیه به عنوان یکی از مهمترین سرمایه های اجتماعی ضامن موفقیت زنجیره مطرح است، به نظر می رسد تشتت تشکلی و ایجاد سردرگمی میان اعضا بزرگترین ضربه ای است که می توان به اعتماد سازی این سرمایه اجتماعی وارد نمود.
باید از یکدیگر بپرسیم در شرایطی که واردکننده تخم چشم زده یا تولید کننده لارو میگو و بچه ماهی صرفاً به فکر منافع خود باشند چه اتفاقی خواهد افتاد ؟ آیا اگر منافع سایر حلقه ها را در نظر نگیرند چه پیش خواهد آمد؟ یا اگر واحدهای فراوری و فعالان بازارهای داخلی و صادراتی تنها منافع خود را در نظر بگیرند چه نتیجه ای حاصل خواهد شد ؟ اگر در تشکل ها جدال برسر منافع و مناصب باشد و مصلحت جمع فراموش شود چه آینده ای پیش روی ما قرار دارد؟
در چنین شرایطی که متاسفانه کمابیش درگیر این معضلات و کشمکش ها هستیم و این منفعت طلبی ها و جزیره ای نگریستن ها خود به عنوان یک واقعیت به ما نشان می دهد آیا می توان از اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی برای دستیابی به زنجیره های ارزش و کسب سود و درآمد پایدار صنعت آبزیان سخن گفت؟ کمی بیشتر به این حقایق بیندیشیم.
