گزارش جلسه قائم مقام محترم وزیر جهاد کشاورزی در امور تنظیم بازار با رییس و معاونین سازمان شیلات و هیئت مدیره و دبیر اتحادیه تولید و تجارت آبزیان
در پی درخواست اتحادیه تولید و تجارت آبزیان ایران از جناب آقای پیمان پاک برای توجه بیشتر وزارت جهاد کشاورزی به بخش شیلات و ارتقای جایگاه آن نزد حاکمیت ، بعد از مدت ها پیگیری نهایتا در روز سه شنبه 25 مهرماه 1402 از ساعت 13 تا 15:30 جلسه‌ای با حضور ایشان و جناب آقایان حسینی معاون وزیر و رییس سازمان، شکوری ، رستمی، قربان زاده و مختاری از سازمان شیلات ایران و شهریاری، نوری، محمدی و خدایی از اتحادیه تولید و تجارت آبزیان ایران برگزار گردید.
پس از صرف نهار ابتدا جناب آقای مهندس حسینی ضمن خیر مقدم به آقای پیمان پاک و تشکر از این که قدم رنجه فرموده و برای توجه بیشتر به صنعت شیلات وقت گذاشته‌اند به معرفی همکاران شیلاتی حاضر در جلسه پرداختند. ایشان در ادامه فرمودند امیدواریم که این جلسات مستمر باشد و بتوانیم بیشتر در خدمت شما باشیم و قبل از ارائه گزارش تفصیلی عرض می‌کنم که شیلات ایران با یک میلیون و سیصدو پنجاه و دو هزار تن تولید که ۷۵۱ هزار تن آن مربوط به حوزه صید و صیادی است و ۶۰۱ هزار تن مربوط به آبزی پروری هست و با یک عمر تقریباً بعد از انقلاب که ۹۸ درصد این تولید پس از انقلاب اتفاق افتاده فعالیت می‌کند؛ به ویژه در حوزه آبزی پروری که شاید بشود گفت که کلاً استارت تجاری آن بعد از انقلاب بوده و الان در حوزه قزل آلا با ۲۱۲ هزار تن رتبه اول را داریم ، در حوزه گرمابی که کپورهای پلی کالچر ما هستند چیزی حول و حوش ۲۲۰ هزار تن و میگو و خاویار و… تولید می‌شود.
در سال گذشته ۱۸۱ هزار تن صادرات ما با ۶۰۵ میلیون دلار و تراز تجاری مثبت حدود ۵۶۵ میلیون دلار بوده است. این با نگاه سیاست‌های ورزی مشترک با بخش‌های مختلف بوده و همانطور که می‌دانید جای توسعه بخش شیلات در حکمرانی کشور ما خیلی بیشتر است .سواحل مکران یک موضوع دیگری دارد در بخش‌های مختلف نگاه ما نگاه تعاملی است و با نگاه توسعه آمده‌ایم و در یک جایی با شهرهای مولد به عنوان شهرهای سبز که پنج شهر با برنامه ۳۰۰ هزار تن تولید محصولات شیلاتی است را مد نظر داریم وامیدواریم بتوانیم اتفاقات خوبی را رقم بزنیم.
سپس آقای قربان زاده گزارشی که به صورت پاورپوینت آماده شده بود را ارائه نمودند که خلاصه آن به شرح زیر است:
در آمارهای جهانی سال ۲۰۲۱ تولید آبزیان ۲۱۸ میلیون تن است که ۵۷ درصد آن آبزی پروری است با ۱۲۶ میلیون تن و ۴۳ درصد آن صید و صیادی است با ۹۲ میلیون تن.
۴۲۴ میلیارد دلار ارزش دست اول محصولات آبزیان است ( صید و آبزی پروری ؛ فراوری در آن نیست) که حدود ۱۴۳ میلیارد دلار صید و ۲۸۱ میلیارد دلار مربوط به آبزی پروری است.در زمینه تجارت آبزیان ۲۲۵ کشور فعالیت می کنند.
در سال ۱۴۰۱ یک میلیون و دویست و پنجاه و دو هزار تن انواع آبزیان ما بوده که ۷۵۱ هزار تن آن از محل صید بوده است.
از سال ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۱ روند رو به رشد تولیدات آبزیان فزاینده بوده و ما فقط طی سال ۱۴۰۱ در مقایسه با سال قبل حدود ۱۰۰ هزار تن افزایش تولید را در یک سال داشتیم و امیدواریم که با این روند در برنامه هفتم بتوانیم به یک میلیون و هشتصد هزار تن تولید آبزیان دست پیدا کنیم.
بد نیست یک مقایسه ای هم در خصوص رشد سالانه صید و آبزی پروری در جهان و ایران داشته باشیم. صید در جهان حدود ۰.۴ درصد رشد سالانه دارد در ایران ۴.۷ درصد که بیشتر این رشد در حوزه صیادی مربوط به گونه‌های کمتر برداشت شده و برداشت نشده است. رشد آبزی پروری در جهان ۴.۴۶ درصد و در ایران ۷ درصد است و با این شرایط آب و هوایی و اقلیمی که در کشور داریم قطعاً جای توسعه هم دارد .
در سال ۱۴۰۱ حدوداً ۱۳۰ هزار میلیارد تومان ارزش محصولات ایران بوده ولی متاسفانه آمار جهان را نداریم.
در بحث سرمایه‌گذاری اولین کاری که آقای مهندس حسینی از وقتی تشریف آوردند انجام دادند تهیه اطلس شناسایی ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های کلی را در استان‌هاست؛ مثلاً استان مازندران کلاً وسعت آن تعداد رودخانه‌های آن، چاه، قنات و غیره آن شناسایی شده و ظرفیت توسعه در جاهایی که امکان دارد با توجه به اطلس مشخص سرمایه‌گذاری آن مشخص شده و افرادی که می‌خواهند در این زمینه‌ها سرمایه‌گذاری کنند آماده شده است.
در سال ۱۴۰۰ چیزی حدود ۲۲۰۰ میلیارد تومان(بانکی و بخش خصوصی و بودجه دولتی) سرمایه‌گذاری شده است.در سال ۱۴۰۱ با پیگیری و جلسات متعددی که با شرکت‌های سرمایه‌گذار و سازمان‌هایی که امکان سرمایه‌گذاری دارند همانطور که آقای مهندس حسینی اشاره فرمودند مثل ستاد اجرایی امام، بنیاد برکت و سایر جاها کار شده و این سرمایه‌گذاری در سال ۱۴۰۱ چیزی بالغ بر ۱۱ هزار میلیارد تومان رسیده که رشد آن قابل توجه و چیزی حدود ۴۰۰ درصد است.
موفقیت های دیگری هم بوده و بعضی اتفاقاتی که افتاد که رهاورد آن این است که چیزی حدود ۸۵ درصد تجهیزات قفس ما در داخل تولید می‌شود و در تخم چشم زده ماهی قزل آلا حدود ۷۷ در داخل کشور تولید می‌شود که انشالله بتوانیم در افق برنامه هفتم به خودکفایی کامل برسیم. در لارو میگو در سال ۱۴۰۱ حدود پنج و نیم میلیارد قطعه تولید داشتیم که این خودش نیاز داخل را تامین کرده و در خوراک میگو هم چیزی حدود ۹۸ درصد خودکفا شدیم و نیاز خاصی نداریم.
در بازار تجارت محصولات شیلاتی در دفتر بهبود کیفیت با حضور آقای دکتر مختاری زحمت‌های خوبی در این یکی دو ساله کشیده شده مثل ایجاد نمایشگاه‌های دائمی در کشور چه داخلی و خارجی اقدامات خوبی صورت گرفته، اقدام در خصوص فروشگاه‌های عرضه آبزیان سیار یکی دیگر از اقداماتی بود که در دستور کار بوده و هست انشالله بتوانیم ادامه دهیم. طرح اقتصادی ایجاد غرفه‌های آبزیان در میادین میوه تره بار یکی دیگر از این اقدامات است.
بخشی از اموری که مجوزهای زنده فروشی و خرده فروشی و عمده فروشی آبزیان قبلاً در داخل سازمان صورت می‌گرفت به سازمان نظام مهندسی داده شد. در بحث ایجاد زیرساخت‌های پذیرش تون ماهیان در سازمان بورس اقدامات خوبی صورت گرفته که انشالله اجرایی و عملیاتی بشود.
پیگیری خرید حمایتی ماهیان قزل آلا در فصول گرم سال یکی از کارهایی است که در دستور کار است و در حال پیگیری هستیم. نهضت ایجاد زنجیره ارزش محصولات شیلاتی با تشکیل کارگروه ملی و استانی هم از دیگر اقدامات شیلات است.
در بحث ارزان سازی و یا تعدیل قیمت محصولات آبزیان با دستور و راهنمایی‌های آقای مهندس حسینی و دفتر بهبود زحمت‌های خوبی کشیده شده؛ توسعه زنجیره‌های ارزش در بخش شیلات با هدف کاهش هزینه‌های سربار یا عرضه مستقیم ماهی این‌ها همه بحث‌هایی بوده که انجام شده و یا در حال انجام است.
در بحث تولید محصولات با ارزش افزوده از ماهیان ارزان‌تر مثل خمیر ماهی و ناگت و فیش برگر که بتوانیم از ماهیان ارزان‌تر به صورت فرآورده‌های محصولات شیلاتی عرضه کنیم و نیز در ترویج فرهنگ مصرف آبزیان داخلی هم اقدامات خوبی صورت گرفته و جشنواره‌هایی که هر ساله برگزار می‌شود در استان‌های خوزستان لرستان مرکزی تهران و بیشتر استان‌ها این جشنواره‌ها را برگزار کردند.
در زمینه تسهیل روش‌های نوین دسترسی به آبزیان از قبیل فروش اینترنتی و توسعه عرضه آبزیان جلسات مشترک آقای مهندس حسینی با صدا و سیما و با شبکه‌های مختلف از جمله سلامت که به صورت یک کارگروه مشترک تشکیل شد و قراردادی با صدا و سیما در زمینه پخش برنامه‌های آموزشی و فرهنگی و موشن گرافیکی‌های فعالیت‌های شیلاتی و ۱۷ برنامه متفاوت که در قالب منابع اعتباری قرارداد تنظیم کرده بودیم انجام شده است.
صادرات آبزیان ما در سال گذشته ۱۸۱ هزار تن بوده با ارزش ۶۰۵ میلیون دلار و واردات ما هم حدود ۱۲ هزار تن بوده که ارزش آن حدود ۴۰ میلیون دلار بوده است تراز تجاری ما هم ۵۶۵ میلیون دلار مثبت است. از ۶۰۵ میلیون دلار صادرات نزدیک ۳۴۰ میلیون دلار صادرات ماهیان ما بوده و حدود ۱۸۰ میلیون دلار هم میگو بوده است.
به ۵۲ کشور انواع محصولات شیلاتی صادر شده که چین امارات روسیه عراق کویت سریلانکا قطر ارمنستان جمهوری آذربایجان و مالزی ۱۰ کشور اول بودند.در سال ۹۲ ارزش صادرات حدود ۲۶۱ میلیون دلار بود که به ۶۰۵ میلیون دلار رسیده و مقدار آن ۵۸هم هزار تن بوده که به ۱۸۱ هزار تن رسیده است.
در خصوص واردات و رقمی که عرض کردم کاهشی است ما عموماً تیلاپیا و تون ماهیان را وارد می‌کنیم و در سال ۹۲ مقدار ۲۶هزار تن تون ماهیان را وارد می‌کردیم الان در سال ۱۴۰۱ رسیدیم به ۱۰ هزار تن یعنی کاهش حدود ۶۲ درصدی و در تیلاپیا ۴۴۳۷ تن که به ۴۹۲ تن رسیده یعنی ۸۹ درصد کاهش در واردات تیلاپیا داشتیم و نیت این است که بتوانیم در داخل تولید کنیم و خود اتکایی داشته باشیم.
مقدار ارزش صادرات هم در طی ۶ ماهه ۱۴۰۱ معادل ۱۳۴ میلیون دلار بوده که در شش ماهه امسال به ۱۷۰ میلیون دلار رسیده و از نظر مقداری ۷۵ هزار تن بوده که به ۹۸ هزار تن رسیده که رشد قابل ملاحظه ای است.
درخواست هایی هم داریم :
- دستگاه‌های مرتبط نظیر گمرک و دامپزشکی برای صادرات آبزیان مساعدت کنند
- همکاری با بازارچه‌های مرزی توسط مسئولین ذیربط
- همکاری با مسئولین غرفه‌های تخصصی آبزیان میادین میوه و تره‌بار به خصوص کلانشهرها
- بازارسازی بازاریابی و بازاررسانی
- لحاظ نمودن بخشی از محصولات شیلاتی در زمره کالاهای اساسی می‌تواند به توسعه فعالیت‌های شیلاتی کمک کند
- حمایت از مراکز بهگزینی و اصلاح نژاد آبزیان مثل قزل آلا، تیلاپیا ، میگو و کپور ماهیان
- همکاری وزارت خارجه از طریق رایزنی در سفارتخانه‌های کشورهای دیگر
- تخصیص اراضی ساحلی برای ایجاد تاسیسات پشتیبان پرورش ماهی در قفس و میگو و صنایع شیلاتی و حمایت از نهضت زنجیره ارزش محصولات شیلاتی
آقای مهندس حسینی ضمن تشکر از آقای قربان زاده بر چند وجهی بودن صنعت شیلات برای حوزه پیش تولید و حین تولید و پس از تولید تاکید کرده و فرمودند به طور مثال یک مشکلی در بحث رجیستری صادرکنندگان ما در حوزه دامپزشکی است که در حال پیگیری است تا ان شالله حل شود.
آقای دکتر شکوری نیز ضمن تشکر از آقای پیمان پاک فرمودند یکی از نیازهای ما خوراک مصرفی لاروهاست که مقدار آن هم ناچیز است که در مجموع حتی به ۳۰۰ هزار دلار هم شاید نرسد ولی برای تکثیر میگو بسیار مهم است و آن هم واردات غذای آمریکایی است . بیشتر مراکز تکثیر ما از کارشناسان خارجی استفاده می‌کنند و بعضی از گروه‌های تولیدکننده معتقدند اگر این غذا نباشد راندمانشان پایین می‌آید. تولید لارو میگو هم به این غذا بستگی دارد اگر امکان ثبت سفارش فقط غذای لارو میگو باشد ان شالله خیلی به صنعت تولید لارو میگو در سال آینده کمک خواهد کرد.
بحث صادرات خوراک به کشورهای حوزه اوراسیا هم موضوع مهمی است و در نمایشگاه روسیه هم در این مورد خیلی تقاضا داشتیم و حجمی که پیش بینی می‌کنم تا ۳۰ هزار تن تقاضاست و بخشی از تسهیل‌گری که باید در وزارت صنعت و بخش بازرگانی انجام شود مربوط به این قسمت است.
موضوع دیگر این است که در حال حاضر حدود ۳۰ درصد نیاز از تخم چشم زده ماهی قزل آلا از طریق واردات تامین می‌شود که ارزشی حدود ۵ میلیون دلار دارد . در این زمینه تولید کنندگان داخلی تخم چشم زده این واردات را به عنوان رقیب خودشان تلقی می‌کنند و می‌گویند وارد کنندگان از ارز با قیمت پایین‌تر استفاده می‌کنند و این یک رقابتی را بین تولید کنندگان داخلی و وارد کنندگان ایجاد می‌کند. درخواست ما این است که اگر امکانش وجود داشته باشد این یارانه پنهانی که تخصیص پیدا می‌کند به نحوی به خود تولید کننده برگردد.
در ادامه آقای دکتر مختاری فرمودند ما خیلی علاقمندیم که بر بعضی از موضوعات که در حوزه تجارت وجود دارد و در دنیا گردش مالی فراوانی هم دارد تمرکز کنیم از آن جمله کنفرانس تون ماهیان است که در شرق آسیا و عم.ما در بانکوک هر دو سال یکبار انجام می‌شود و ما دومین کشور در اقیانوس هند از نظر صید تون ماهیان هستیم و این فضای مناسبی برای مطرح شدن و بین‌المللی شدن است.
سپس آقای دکتر خدایی نیز از آقای مهندس حسینی و معاونین ایشان بابت تلاش های شان و خصوصا تشکیل این جلسه تشکر نمودند و از آقای پیمان پاک هم به طور ویژه برای همه مساعدت های شان به زیربخش شیلات قدردانی کردند و فرمودند کاملا مشخص است با گزارش و آمارهایی که اعلام شد تصویر خوبی از صنعت شیلات کشور ترسیم گردید و این پتانسیل شیلات در بخش کشاورزی را نشان می دهد. جای خوشحالی دارد که خوشبختانه وزرای جهاد کشاورزی در دولت سیزدهم تاکید کرده اند که اولویت آنها توسعه زیربخش شیلات است اما واقعاً نیاز داریم که زیرساخت‌هایمان اصلاح شود و با وضع موجود رسیدن به آن یک میلیون و هشتصد هزار تن افق برنامه هفتم غیر قابل تحقق است. متاسفانه در پیشنهاداتی هم که بیان شد اصلاح ساختاری به چشم نمی‌خورد ولی ما باید بتوانیم در بدنه خود بخش خصوصی تولید را چه برای هدف صادراتی و چه برای تامین بازار داخل به تولیدی تبدیل کنیم که قابل اتکا و پایدار و اقتصادی باشد.
در زنجیره تامین بخش میگو مشکل ما کم تر است ولی در سایر بخش‌ها نه. وقتی که نتوانستیم طی این چند سال در نهضت زنجیره سازی موفقیت چندانی داشته باشیم ولی با تلاش‌هایی از طریق سعی و خطا و به هزینه بالا انجام شد سال قبل به ۸۵۰۰ تن صادرات قزل آلا رسیدیم ولی این کار را می توانستیم و می توانیم با هزینه کم تر انجام دهیم.. بازار چین یک مقداری سخت شده و بازار روسیه برای ما اهمیت بیشتری دارد.
در بخش تجارت ما یک رویکرد مغشوشی از سازمان شیلات طی یکی دو سال گذشته دیدیم و همان طور که در آمارها اعلام کردند کاهش واردات تون ماهیان داشتیم و افزایش صیادی را هم که اعلام کردند مربوط به صید از منابع کمتر برداشت شده یا برداشت نشده بود اما صنعت کنسرو ما کمبود ماهی را در بازار حس کرده و این در گرانی کنسرو برای مردم منعکس شد.آمار صادرات کنسرو در ۶ ماهه پارسال ۲۷۵۰ تن بوده که امسال ۱۴۴۰ تن یعنی تقریباً نصف شده.
در در حال حاضر با توجه به وضعیت اقتصادی موجود به دلیل گرانی ماهی جنوب که خیلی دسترسی به آن را سخت کرده وظیفه مهم شیلات و بخش خصوصی این است که ماهی ارزان قیمت در دسترس مردم قرار گیرد. متاسفانه تولیدات داخل هم تحت تاثیر افزایش قیمت نهاده‌های خوراک قرار گرفته و به شدت گران شده ( بالاتر از حد تورم) و اینکه ما مردم را محروم کنیم و مجبور کنیم که بیایند و فقط از یک ماهی های خاصی مصرف کنند باید یک تغییر ساختار بدهیم.
ما در بخش شیلات به ارز یارانه ای نیاز نداریم ، حتی در مورد تخم چشم زده ؛ اما اجازه داده شود که از ارز صادرات آبزیان، ماهی‌هایی که می‌تواند قیمت ارزان داشته باشد برای قشر ضعیف مورد استفاده شود.
در مورد تیلاپیا هم استاندار محترم یزد اعلام کرده اندکه جلوی واردات تیلاپیا گرفته شود ولی کل تولیدات یزد به هزار تن هم نمی‌رسد و متاسفانه چون بیوتکنیک پرورش این ماهی هنوز جا نیفتاده و سایز نمی‌گیرد متاسفانه قابلیت فیله کردن اصولی را ندارد.شرکت های فراوری عضو اتحادیه اعلام کرده اند که هرچه تولید می‌کنید را می‌خریم وتیلاپیا تنها ماهی است که بازار آن از قبل ایجاد شده و یکی از مشکلاتی که وجود دارد نگرانی پرورش دهنده‌های سردابی است که گمان می‌کنند با تولید داخلی یا واردات تیلاپیا بازار ماهیان سردابی کمرنگ‌تر می‌شود در حالی که کلاس ماهی قزل آلا اساسا با تیلاپیا متفاوت است و این حق طبیعی مردم است که امکان انتخاب بیشتری داشته باشند.
آقای سعید محمدی هم فرمودند ما در پایتخت جمهوری اسلامی یک بازار آبزیان مدرن و به روز نداریم و باید فکری به حال این مسئله بکنیم.سازمان میادین میوه و تره بار هم آن چنان هزینه بالا می گیرد که هدف اصلی که عرضه آبزیان ارزان به مردم هست گم می شود.امیدواریم که با کمک شیلات یک جانمایی صورت بگیرد و مجوز به بخش خصوصی داده شود چون وجود چنین بازاری برای توسعه مصرف آبزیان بسیار مؤثر است.
شیلات به عنوان متولی کار باید در بخش تبلیغات وارد شود و بخش خصوصی هم در تامین هزینه ها مشارکت کند تا تبلیغات برای جذب این حجم تولید ۶۰۰ هزار تنی انجام شود که بسیار در توسعه مصرف مهم است.
موضوع واردات یک دماسنج بازار است، مسئله این است که با ممنوعیت واردات برای حمایت از تولید داخلی راه را اشتباه برویم و اتفاقا با محروم کردن تولیدکننده از رقابت عملا به ضرر تولید هم عمل کرده ایم. الان تجربه چندین ساله حمایت از خودروی داخلی را داریم آخرش شده این وضعی که با آن مواجهیم.چندین بار برای خرید قراردادی پیشقدم شدیم ولی به نتیجه نرسید. این اشکالی ندارد و تولیدکننده حق انتخاب دارد اما ما در فروشگاه های زنجیره ای با اعتراض مواجهیم چرا که ما نمی توانیم چیزی عرضه کنیم. این خیلی مهم است که برای تعادل بازار ماهی هایی که با طبع و ذائقه مردم مناسبت دارد در دسترس باشد تا هر کس توان خرید ماهی گران دارد خرید کند و هرکس توان مالی ضعیف تری هم دارد حق انتخاب ماهی ارزان را داشته باشد. یادم هست که از سال 67 در همین سازمان رییس وقت شیلات گفتند سیاست ما این است که مصرف گوشت قرمز کم و ماهی زیاد شود که سیاست درستی بود تا مصرف ماهی بالا برود. در آن زمان چون تولید کم بود مقادیر زیادی ماهی وارد شد . الآن که تولید داخلی بحمدالله خوب است کسری نیاز ماهی های ارزانی که ما تولید نداریم می تواند در حد مدیریت شده از طریق واردات تامین شودو بازار به تعادل برسد.
آقای داوود نوری بر ضرورت توجه بیشتر به توسعه سرمایه گذاری در صنعت شیلات تاکید کرده و اظهار داشتند توسعه و پیشرفت آبزی پروری و صنایع شیلاتی اشتغال زایی می‌کند .در مناطقی که ما بحث قاچاق را داریم که اگر اشتغال زایی صورت بگیرد خود به خود این موارد کمرنگ می‌شود.
الان تقریباً تسهیلات بانکی در صنعت متوقف شده است .طرح های توسعه الان وجود دارد ولی شخصی که سرمایه‌گذاری می‌کند اگر نتواند از تسهیلات بانکی استفاده کند این توسعه اتفاق نخواهد افتاد؛در بحث سرمایه در گردش هم همینطور. امسال متاسفانه با مشکلات بیماری در صنعت میگو روبرو شدیم که تولید ما کاهش پیدا کرد ولی حتی با توجه به تولید کم به دلیل وضعیت بازار جهانی و از آن بدتر پیدا شدن سرو کله افراد ناوارد،برای فروش همین مقدار هم با مشکل روبرو هستیم. خیلی از کشورهای خریدار مثل چین خریدشان را کاهش دادند و روسیه با قیمت کمتری خرید می‌کند به دلیل اینکه اکوادور میگوی ارزانتری عرضه می‌کند چرا که قیمت تمام شده ما بالاتر است چون که دسترسی به منابع مالی مطلوب نداریم و هزینه‌های تولید بالا است مثل کارخانه‌های خوراک که امسال سه مرتبه افزایش قیمت دادند. با این وضعیت تولید غیر رقابتی می شود.
بحث بعدی طرح‌های زیرساختی شیلات که مصوبه آن طرح وجود دارد ولی اجرا نمی‌شود مثل برق دار کردن مزارع میگو در هرمزگان بعد از سفر ریاست جمهوری که هنوز به نتیجه نرسیده. موضوع تأمین نهاده‌های خوراک هم مهم است ؛ اگر تولید ما بالا رود قطعاً به خوراک بیشتری نیاز داریم و قطعا نهاده بیشتری مورد نیاز است که باید تامین شود.
آقای امیر شهریاری بر ضرورت توجه به موضوع “جهاد کاهش قیمت تمام شده” اشاره و تاکید کردند شیلات تمام تلاش خود را انجام داده اما نیاز به حمایت دارد. ما از این که این همه ظرفیت چنان چه شایسته است مورد بهره برداری قرار نمی گیرد دلمان می سوزد و اگر مطلبی هم می گوییم خدای ناکرده از سر انتقاد غیرسازنده نیست. درست است که کارخانجات خوراک آبزیان تلاش فراوانی انجام داده اند و 98% به خودکفایی کامل رسیده ایم اما در ضریب تبدیل غذایی و قیمت با رقبای خارجی ضعف شدید دارند و این همان حلقه مفقوده ما در قیمت تمام شده است که محصول ما را غیررقابتی کرده، خودکفایی بسیار ارزشمند است اما کیفیت هم مهم است. یک نکته هم در مورد ارز تخصیصی به بخش شیلات که آقای دکتر خدایی گفتند بدهم و آن این که بخش شیلات هیچ ارز یارانه ای نیاز ندارد و خیانت است هم به کشور و هم به بخش شیلات که یک دلار ارز ارزان تر از ارز بازار آزاد به بخش شیلات تعلق بگیرد ومتقابلا بگذارید ارز بخش شیلات در خود همین بخش مصرف شود.
ما می شنویم که صید زیاد شده و دولت به صیاد یارانه سوخت می دهد و تعرفه خاصی هم نمی گیرد و صیاد روانه دریا می شود اما سؤال این است که چرا ماهی دریایی در سفره مردم نیست؟ما در اسکله های شیلاتی به چشم خود می بینیم که با زیرساخت دولت ( اسکله های صیادی) و سوخت ارزان قیمت ماهی به سفره مردم نمی رسد. بالاخره این اشکال است که این همه امکانات می دهیم که ماهی به طرف بازار بیاید اما این اتفاق نمی افتد و اتفاقا بیشترین ارز نزد صیادان محلی است که محصول درجه یک را روی دریا می فروشد و مردم در حسرت هستند. چرا حلواسفید نایاب و قیمتش میلیونی شده؟ شیر و شوریده و… هم همین طور.متاسفانه هیچ کس هم توجهی به این موضوع ندارد.
جناب آقای رستمی در بحث جذب سرمایه‌گذار خارجی توضیح دادند که از سال گذشته جلساتی را با رایزنی سفارت ایران در کشورهای مختلف داشتیم الان هم ارتباط خوبی با حوزه معاونت دیپلماسی اقتصادی وزیر امور خارجه داریم. آن چه که به نظرمان می‌رسد و حضرتعالی می‌توانید کمک بکنید این است که تفاهم نامه های جمهوری اسلامی با کشورها در بحث جذب سرمایه‌گذارخارجی یا واردات تکنولوژی مختلف را داشته باشیم این زمینه کاملاً فراهم است از آن طرف هم در ارتباط با واردات انواع محصولات شیلاتی مثل تون ماهیان و تیلاپیا در خصوص تون حدود بیست هزارتن اجازه واردات را دادیم ولی چند شرکت بیشتر وارد نکردند.
در ارتباط با رشد تولید استحصال آبزیان در منابع دریایی مان نرخ رشد صید در دنیا ۰.۴ درصد است نرخ رشد صید در ایران ۴.۷ درصد بوده که ۱۲ برابر بیشتر از دنیاست است اما این افزایش نرخ مربوط به همه گونه‌های آبزی است و عمدتا ناشی از افزایش حضور ناوگان صیادی ما در آب های بین المللی و استفاده از سهمیه صید برخی کشورهای دیگر ( طبق تفاهم) بوده است.
در بحث توسعه بازار عرضه آبزیان به خصوص در کلانشهرها و کلان شهر تهران ما الان به دنبال این هستیم که امکاناتی را در حوزه زیرساخت در اختیار بگیریم. یک زمینی را در منطقه غرب تهران شناسایی کرده‌ایم که متعلق به بانک کشاورزی است و اگر شما هم کمک کنید این زمین می‌تواند هاب بسیار مناسب برای غرب تهران برای عرضه آبزیان و بازار آبزیان باشد. راه اندازی این بازار در غرب تهران می تواند یک بازار مکانیزه به روز و با امکانات جدید مجهز شود که کاملاً خصوصی است.
آقای پیمان پاک پس از استماع تمام مطالب حاضرین فرمودند با توجه به شناختی که من طی این یکی دو ساله که در سازمان توسعه و تجارت بدست آوردم مشخص است فرصت‌های بسیار خوبی فراهم است برای اینکه بتوانیم سطح تجارتمان را در دنیا در حوزه آبزیان افزایش بدهیم و مزیت نسبی خیلی خوبی را در حوزه آبزیان داریم . بازارهای بسیار خوبی هم در دسترس ما هست از جمله کشورهای اطراف و بازار اوراسیا و چین که از جنبه سیاسی هم الان فرصت بسیار مناسبی برای ما است.
چون من کمتر در خدمت شما بودم نمی خواهم به بحث‌های کلیشه‌ای و کلامی بپردازم اما ما باید دو یا سه تا مگا پروژه را مشخص کنیم وبا ارتباط‌های خوبی که در همه جای دنیا داریم بتوانیم آن ها را تأمین مالی کنیم و گرنه یک رایزن ما نمی‌تواند کار مؤثری انجام دهد. انشالله بتوانیم با ارتباطات خوبی که در بدنه دولت وجود دارد بحث شیلات را قوی‌تر کنیم و محصولات بیشتری به سبد آبزی مردممان بیاوریم.
ایشان مجددا تاکید کردند که اگر بتوانیم چند مگا پروژه خوب را تعریف بکنیم و بتوانیم یک FS(طرح مطالعه شده فنی) مناسب و دقیق که آن سرمایه‌گذار را برای مشارکت توجیه کند خیلی خوب خواهد بود.یکی از فرصت ها همین منابعی است که به قطر رفته که این منابع برای بانک مرکزی هستند و منابع دولت نیست و طبق توافقات با قطری‌ها قرار است پروژه‌های بزرگ اقتصادی را در ایران تعریف کنیم که اتفاقاً یکی ازموضوعاتی که قطری‌ها تاکید دارند همین حوزه شیلات است و اگر ما بتوانیم پروژه های خوبی را تعریف کنیم سریع می‌توانیم آن را به نتیجه برسانیم.
یکی از موضوعات دیگر که در سفر ریاست جمهور به چین بود و من آن موقع در وزارت صمت بودم و متاسفانه وزارت جهاد هیچ استفاده‌ای نکرد آن بود که طرف چینی گفته بود که ما آماده‌ایم برای تولید محصولات شیلاتی با شما مشارکت کنیم و در کشور شما تولید کنیم و خودمان به چین ببریم که این موضوع اصلاً پیگیری نشد.
در سفر 14 و 15 آبان به چین هم که من همراه آقای مخبر خواهم بود بر روی این موضوع هم ما مذاکره خواهیم داشت.سفری هم بزودی به قطر خواهم داشت که اگر یک FS به من بدهید من مذاکره خواهم کرد. این دو موضوع را در بخش خصوصی ما می‌توانیم جلو ببریم.
موضوع دیگر نمایشگاه شیلات است که این نمایشگاه را می‌توانیم با کمک وزارت خارجه و سازمان توسعه تجارت هیئت‌های مختلفی را بیاوریم تا انشالله پربار بشود من کاملاً آماده هستم تا وقت بگذارم قطعاً اثرات آن هم پربار خواهد بود.
نکته دیگری که با دوستان آبزیان هم مشترک است نشست تخصصی و برنامه‌های تخصصی توسعه و تجارتی که می‌توانیم با کشورهای هدفمان بگذاریم. برای مثال سفری که پارسال با آقای خدایی به روسیه داشتیم شرایط امروز ما را خیلی تغییر داد. امروزه یک سری زیرساخت‌های بسیار خوبی را در روسیه ایجاد کرده ایم مثل بحث‌های بیمه‌ای و بانکی که می‌توانیم استفاده کنیم و یک برنامه‌ریزی داشته باشیم برای یک نشست تخصصی در حوزه مربوط به مسائل شیلات و آبزیان اعم از بحث‌های انتقال تکنولوژی تا بحث توسعه تجارت (چه واردات چه صادرات)می‌توانیم دنبال کنیم . پنجشنبه همین هفته من عازم مسکو هستم و آنجا می‌توانم این موضوع را مطرح کنم یک نشست فروم تخصصی روی حوزه شیلات در روسیه برگزار کنیم.
موضوع دیگر استفاده از ظرفیت ورود موقت است که می‌توان استفاده کرد.ما می‌توانیم این فرایند را تسهیل کنیم که بحث ورود موقت را در حوزه خوراک دام با تاکید بر حوزه آبزیان انجام دهیم. همین الان روسیه بیش از یک میلیارد و هفتصد الی یک میلیارد و هشتصد میلیون دلار خوراک دام می‌خرد که بخش عمده آن حوزه آبزیان است .می‌توان این فرایند را مثل کشورهای دیگر در قالب ورود موقت دنبال کنیم. البته این کار چالش‌های خاص خودش را دارد مثل مشکلاتی که در گمرک و بانک مرکزی هست.باید این را به عنوان یک پروژه مشخص تعریف کنیم و کارخانجات خوراک دام همه آماده هستند و چندین بار اعلام کردند این را در قالب یک پروژه مشترک جلو ببریم و چالش‌هایی که پیش روی آن است را در جلسه مشترک با بانک مرکزی گمرک و سایر حوزه‌ها بتوانیم حل کنیم.
چند موضوع دیگر هم بود که مطرح شد که در قالب یک مسئله کوتاه مدت می‌توانیم حل کنیم : مسئله ترویج آبزیان و بحث قیمت کنسرو و قیمت آبزیان که اشاره کردید. اخیرا آقای مخبر از آقای وزیر در رابطه با قیمت کنسرو و ماهی سؤال کردند و آقای وزیر هم پاسخی نداشتند! که چرا قیمت ماهی تون به ۱۳۰ ۱۴۰هزار تومان رسیده. ما هر چقدر کار فرهنگ سازی بکنیم تا قیمت درست نشود هیچکس محصول شیلاتی نمی‌خرد و ارزان کردن هم یک پروسه خاصی است که باید آن زنجیره تامین را دنبال کنیم .یکی از موضوعاتی که می‌تواند کمک کند به تولید همین موضوع صادرات است یعنی اگر ما بتوانیم توسعه صادرات را دنبال بکنیم، توسعه صادرات توسعه تولید را هم به دنبال دارد که نتیجه اش تعدیل قیمت خواهد بود.
می‌توانیم همزمان دو موضوع را پیگیری کنیم ؛ به غیر از بحث توسعه بازار مشکلات برگشت ارز هم هست که این مشکل را می‌شود به صورت صادرات در برابر واردات مثل ماهی های ارزان قیمت آلاسکا پولاک یا همین ماهیان تیلاپیا و تون ماهیان را در همین بستر می‌توانیم جلو ببریم. ما اگر ارز بدهیم برای تیلاپیا و ارز برای تون ماهیان بدهیم به تولید ضربه می‌زند و موضوع بعدی آن فساد است که باز این به دست مردم نمی‌رسد اگر ما واقعاً بتوانیم فرایند واردات در برابر صادرات مختص آبزیان را عملیاتی کنیم خوب است.یعنی هیچ آبزیانی حق نداشته باشد از سایر منابع ارزی استفاده کند و در حوزه آبزیان در قبال صادرات بتوانیم ماهی‌های خاصی را وارد کنیم که هم ارزان باشد و هم به دست مردم برسد.
اگر ما بتوانیم این را پیاده سازی بکنیم کاملاً منعکس می‌شود می‌تواند اثرگذاری خیلی ویژه‌ای را داشته باشد در کنار آن هم ما آمادگی داریم که ارز حاصل از آبزیان را تهاتر ارزی بکنیم. خود ما هم در وزارت جهاد می‌توانیم این روش را راه بیندازیم که اگر شما به روسیه صادرات دارید می‌توانیم این ارز را به کسانی بدهیم که در حال حاضر از هند گوشت می‌آورند .
موضوع ورود موقت حتی در مورد محصولاتی که تولید داریم ولی مثلا آن سایزهای میگو را ما نداریم می‌توانیم واردات موقت را در همین قالب دنبال کنیم ، مثلا از خود همین اکوادور وارد کنیم کمبودهایمان را وارد کنیم و در کنار سایزهای خودمان بچینیم و به حوزه اوراسیا صادر کنیم.
این فرصت مهمی است که در یک سال آینده قطعا به وجود می‌آید چون که تعرفه‌های ما با روسیه صفر می شود و لذا آن اکوادوری دیگر مزیت برایش وجود ندارد و ما می‌توانیم در قالب ورود موقت این را دوباره صادرات مجدد کنیم. کاری که همه دنیا در حال انجام آن هستند.
آقای مهندس حسینی در سخنان پایانی خود فرمودند طرح‌های مطالعه شده یکی در هرمزگان است که ۱۰ هزار هکتار و تولید ۳۲ هزار تن میگو مطالعات آن هم انجام شده است در مهرگان هرمزگان و با استاندار هم هماهنگ کردیم برای مسئله جذب سرمایه‌گذار خارجی؛ چند طرح هم در سیستان و بلوچستان است که دست به نقد هستند .یک سری از فعالیت‌های ما تعریف شده هستند سرمایه‌گذاری که در حوزه میگو می‌خواهد سرمایه‌گذاری کند و تمام مطالعات آن را خدمت شما ارائه خواهیم کرد.
