گزارشی از اقدامات انجام شده در خصوص واردات مولد SPT و SPF میگو وانامی برای دوره تولید سال جاری

بر اساس آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران و اطلاعات دفتر قرنطینه سازمان دامپزشکی کشور تعداد 5984 قطعه مولد میگوی وانامی از دودمان­ Kong از کمپانی CP تایلند به کشور وارد شده است که از این تعداد 8 قطعه بین راه تلف شده و تعداد 8 قطعه نیز بعد از 24 ساعت در محل قرنطینه تلف شده اند و تلفات بعدی نیز گزارش نشده و نتایج همه  آزمایشات بیماری در دو استان هرمزگان و بوشهر نیز منفی بوده است ؛ لذا می توان گفت  تلفات 16 قطعه از مجموع 5984 قطعه وارد شده بعد از 68 ساعت نشانه خوبی از موفقیت نحوه بسته بندی، ارسال و شرایط ترخیص مناسب و عدم وجود مشکل در مراحل اداری کار بوده است که  همکاری های انجام شده توسط سازمان دامپزشکی و گمرک در این رابطه شایسته تقدیر است.

بد نیست بدانیم بر اساس گزارش دریافتی از شرکت مجری متوسط زمان حمل و نقل از زمان آغاز بسته بندی تا باز نمودن بسته ها در مقصد 44 ساعت طول کشیده و همچنین تعداد دفعات و محدوده زمانی واردات شامل 5 مرحله در فاصله زمانی  7 بهمن تا 24 اسفند 1401 بوده است .

سابقه واردات مولد میگو به کشور

اگرچه در اوایل دهه 90 چند مورد اقدام برای مولد میگو از مرکز هاوایی و نیز کشور اکوادور انجام شد اما در خصوص سابقه واردات این نوع مولدین به کشور باید گفت که اولین واردات مولدین SPF وSPT میگوی وانامی در اسفند 99 انجام گردید به نحوی که  در دوره پرورشی سال  1400، با 3200 مولد که معادل 4.5 درصد مولدین آن سال بوده، 23 درصد کل بچه میگوی کشور تولید و به حدود 40 درصد مزارع هرمزگان و بخش کوچکی از مزارع بوشهر تحویل گردید.

با استقبال مراکز تکثیر و مزارع پرورشی تقاضا برای واردات مولد افزایش یافت و در نتیجه در دوره پرورشی 1401 تعداد 14240 قطعه مولد وارد و به هشت مرکز تکثیر در هرمزگان و یک مرکز تکثیر در بوشهر تحویل گردید و سپس با انتقال ناپلی به برخی مراکز دیگر جمعاً 15 مرکز تکثیر عملا لارو حاصل از مولدین وارداتی را تحویل مزارع دادند. به عبارت دیگر عملا نتایج حاصله موجب شد که تب اعلام نیاز به مولدین وارداتی فزونی یافته و تعداد مراکز تکثیر از 5 مرکز در سال 1400 به  15 مرکز در سال 1401 افزایش یافت. در این سال این مولدین که تنها 14 درصد مولدین مورد مصرف مراکز تکثیر را تشکیل می دادند 44 درصد لارو کشور را تولید کردند و عمده مزارع هرمزگان و بخشی از مزارع بوشهر، گلستان، چابهار و خوزستان با لاروهای حاصل از این مولدین وارداتی زیر کشت رفت.

آمارهای تولید میگوی کشور در دو سال 1400 و 1401 حاکی از نتایج رشد بسیار خوب این نسل در مزارع پرورشی کشور و نیز عدم ابتلا به بیماری لکه سفید و یا عدم تلفات ناشی از این بیماری ( در مزارعی که آلودگی گزارش شد) دارد که با صراحت موجب رضایتمندی تعداد زیادی از پرورش دهندگان گردیده است. از سوی دیگر یکی از علل رشد متوسط سایز برداشت میگوی کشور در سال 1402 را می توان به این مولدین نسبت داد.

در خصوص کاهش روند کانون های بیماری لکه سفید طی چهار سال گذشته در کشور نمی توان از تأثیر این مولدین بی تفاوت گذشت. طبق اعلام رسمی سازمان دامپزشکی کشور طی دو سال  98 و 99 به ترتیب 114 و 115 کانون بیماری لکه سفید در مزارع پرورشی کشور شناسایی شده بودند که در سال 1400 این تعداد به 89 کانون کاهش یافت و از آن مهم تر این که این تعداد در سال 1401 به تنها  سه کانون بیماری رسید . اگر چه ممکن است بعضا اطلاعات اعلامی به دامپزشکی با واقعیت تفاوت هایی داشته باشد و بعضا بروز بیماری گزارش نشود، بنابراین اگرچه نمی توان با قاطعیت اعلام کرد که در این دو سال چند بار بیماری لکه سفید در مزارع بروز کرده ولی با قاطعیت می توان نتیجه گیری کرد که بیماری لکه سفید به شدت کاهش یافته است. در هر حال این موفقیت مهم می تواند علاوه بر اقدامات ایمنی زیستی که توسط سازمان دامپزشکی و مراکز تکثیر و مزارع پرورشی اجرا شده با استفاده از مولدین عاری از بیماری و مقاوم به بیماری که وارد کشور شد نیز مرتبط باشد.

توضیحاتی در باره روند اجرایی تامین مولد دوره پرورشی 1402

در تاریخ 7 بهمن ماه 1401، اولین مرحله مولدین وارد کشور گردید. مهمترین مشکل در داخل کشور افزایش ناگهانی نرخ ارز و در خارج از کشور عدم فروش مستقیم شرکت تولیدکننده مولد به ایران به دلیل تحریم­ها و الزام به دخیل نمودن شرکت ثالث بوده که طبیعتاً هزینه­های مازاد برای خریدار در برداشته است. محموله های بعدی به ترتیب در 12 بهمن و 17 و 19 و 24  اسفند وارد شد و به سرعت ترخیص گردید. در مجموع اجرای این واردات با سهولت و سرعت بیشتری صورت پذیرفت که به دلیل تجارب قبلی بوده است. عملیات بازرگانی واردات توسط خود مراکز تکثیر (شرکت نورآبزیان تیاب و شرکت زادآوری مند میگو) و هماهنگی ها توسط شرکت رابط صورت پذیرفته است.

اطلاعات  محموله های وارداتی و توزیع آن بین مراکز تکثیر

مراکز تکثیر دریافت­کننده مولد

• شرکت سنتدرف جاسک (دکتر گرگیج- جاسک) با مدیریت آقای علی حاتمی: 2688 قطعه
• شرکت تکثیر میگوی پردیس با مدیریت آقای علی حاتمی: مشترک با ردیف1
• شرکت زادآوری مند میگو (مهندس حیدری- بوشهر): 2496 قطعه
• شرکت گلستان لارو میگوی بوشهر (دکتر مهربان- بوشهر) 800 قطعه

معرفی مرکز مولد سازی CPFتایلند

شرکت CPF Thailand به گزارش ویکی­پدیا با تولید 2.82 میلیارد تن، بزرگترین تولیدکننده مواد غذایی در جهان بوده و به گزارش وانامی 2019، بعد از آمریکا، بیشترین تولیدکننده مولد SPF وانامی است و در گزارشی که دکتر جیم وایبن منتشر کرده چهارمین شرکت تولیدکننده مولد SPF در جهان است. با توجه به آنکه مولدین این شرکت علاوه بر عاری بودن از بیماری(SPF)، نسبت به برخی بیماری­ها از جمله لکه سفید(SPT) نیز تحمل پذیر هستند سازمان دامپزشکی کشور بر این خصوصیت تاکید ورزیده و بر ضروت تامین اینگونه مولدین تصریح نموده است . لازم به ذکر است که در بند 3-1-3 صفحه 47 گزارش بازنگری برنامه ملی راهبردی کنترل بیماری لکه سفید در ایران در بهمن 1401 برای مناطقی با درجه احتمال بروز بیماری بیماری لکه سفید منتشر شده بر این مطلب تأکید شده است. داشتن خصوصیت تحمل پذیری بیماری لکه سفید علاوه بر عاری بودن از بیماری، موجب برتری این مولدین در جهان شده است.

اطلاعاتی در باره دودمان­ میگوی مولد وارداتی

دودمان کونگ (Kong) نسل جدیدی از تلاقی توربو و میگوی تحمل­پذیر نسبت به بیماری است که هم خصوصیت رشد بالا را دارد و هم خصوصیت تحمل­پذیری بیماری­های خاص از جمله لکه سفید (SPT). این دو خصوصیت برای مناطقی که ریسک بیماری بالا هست بسیار کارساز خواهد بود.

ارزیابی عملیات اجرایی واردات نسبت به سال قبل

مقایسه عملکرد پروژه تامین مولد با سال قبل دارای فراز و نشیب های متعددی بوده که به شرح زیر توسط مدیر پروژه واردات گزارش گردیده است:

• عملیات خرید و هماهنگی های با شرکت فروشنده و شرکت صادرکننده با سهولت بیشتری نسبت به سال قبل انجام شد که ناشی از سابقه دو سال همکاری موفق طرفین بوده است.
• روند دریافت مدارک و مستندات و صدور مجوز واردات توسط سازمان دامپزشکی با سرعت بیشتری نسبت به سال های قبل صورت پذیرفت که این هم ناشی از دو سال سابقه واردات موفق بوده است.
• افزایش ناگهانی نرخ ارز بسیار مشکل ساز شد به طوری که خرید مولد از ارز 43 هزار تومانی شروع به 55 هزار تومان رسید. این ارقام نسبت به سال قبل که در محدوده 29 تا 31 هزار تومان بود موجب ریزش تقاضا گردید. همچنین عمده تکثیرکنندگان مشکلات تأمین نقدینگی داشته و امکان خرید را از دست دادند که این مشکل از آن جهت است که موفق به دریافت کامل مطالبات خود از پرورش دهندگان (آسیب دیده از بروز بیماری، حادثه زلزله و عدم فروش محصول) نگردیدند. در مجموع، کاهش نقدینگی و افزایش نرخ ارز به همراه فاصله کم قیمت فروش لارو حاصل از مولد وارداتی نسبت به مولد پرورشی موجب کاهش تقاضا گردید. همچنین شایعه عاملیت واردات مولد در بروز بیماری نکروز حاد هپاتوپانکراس هم در ایجاد تردید نسبت به استفاده از مولد جدید وارداتی در برخی مراکز تکثیر بی تاثیر نبوده است.
• عملیات واردات و ترخیص و انتقال به استان با سرعت و دقت بالاتری انجام گرفت و افزایش دمای هوا نسبت به سال قبل نیز کمک کننده در بازماندگی گردید و تلفات بین راهی و 24 ساعت اول رهاسازی در تانک ها جمعا به طور متوسط 68 ساعت به 0.27 درصد رسید که نسبت به رقم 3.82 درصد سال قبل بسیار کاهش یافته بود. لازم به ذکر است که در سه محموله بوشهر فقط2 قطعه تلفات مشاهده گردید.
• نمونه برداری و انجام آزمایشات توسط دامپزشکی استان به سرعت انجام گردید و تا کنون پاسخ همه آزمایشات از نظر وجود بیماری های قرنطینه ای مد نظر سازمان دامپزشکی منفی اعلام شده است.
• بسیاری از مراکز مولد سازی نسل دوم یا حتی سوم CP تایلند را در دستور کار خود قرار داده اند و اکنون بسیاری از مراکز تکثیر علی رغم عدم دریافت مولد وارداتی با استفاده از مولدین وارداتی نسل های قبل دست به تولید زده اند که اقدام جالبی است اما طبق اعلام شرکت تامین کننده ، خصوصیات رشد و تحمل پذیری بیماری در این لاروها 15 تا 20 درصد کاهش خواهد داشت که این خصیصه در مزارع خودنمایی خواهد کرد.
• خوشبختانه شرکت زادآوری مند میگو در بوشهر راساً نسبت به واردات مولد اقدام نمود که این موجب کسب تجربه و افزایش توان و ظرفیت وارداتی کشور می گردد.

بررسی احتمال ارتباط مولدین وارداتی با بیماری باکتریایی نکروز حاد هپاتوپانکراس AHPND/EMS

همان گونه که اکثر فعالان صنعت آبزیان کشور آگاهند در سال 1401 مواجه با بیماری باکتریایی نوپدید نکروز حاد هپاتوپانکراس  یا همان AHPND/EMS در مزارع پرورش میگوی هرمزگان بودیم که یکی از متهمین عامل بروز این بیماری نوپدید ، مولدین وارداتی بود که از همان ابتدا انگشت اتهام به سوی آن نشانه رفت . اگرچه بررسی علل و عوامل بروز این بیماری در صلاحیت سازمان دامپزشکی کشور است که احتمالا گزارش ارزیابی های خود را منتشر کرده یا خواهد کرد اما توجه به این نکته مهم است که سازمان دامپزشکی در زمان ورود مولدین نوزده مورد نمونه برداری انجام داده بود که این مولدین از نظر عاری بودن از همه انواع بیماری های تحت کنترل سازمان دامپزشکی و از جمله بیماری باکتریایی نکروز حاد هپاتوپانکراس AHPND/EMS مورد تایید قرار گرفته بود. همچنین در هنگام بروز بیماری  AHPND نیز یازده نمونه برداری بعدی انجام شد و در هر بار تعداد زیادی مولد کامل به عنوان نمونه اخذ و مورد آزمایش واقع گردید که نتایج تمامی این نمونه ها نیز منفی اعلام شد. همچنین در جلسه ستاد میگو در تاریخ 6/12/1401 که گزارش آن قبلاً در سایت اتحادیه منتشر شده بود، آقای دکتر رخشانی مهر مدیرکل محترم بهداشت و مبارزه با بیماری های سازمان دامپزشکی موارد مهمی را در همین رابطه فرمودند که عینا مجددا نقل می گردد:

“ما واردات مولد از تایلند داشتیم که می تواند یک مسیر ورود بیماری  باشد و به آن شک بکنیم ولی ضوابط ما در خصوص مولدین وارداتی بدین شکل است که کشور مبدا باید گواهی سلامت بدهد و اعلام کند این محموله‌های SPF و عاری از بیماری هستند. با گواهی سلامتی که کشور مبدا به ایران داد این نقل و انتقال بر اساس آن انجام شده و طبق ضوابط سازمان هنگامی که واردات انجام می‌شود باید قرنطینه شود و اولین شرطی که داریم این است مرکزی که مولد وارداتی می آورد هیچ موجود زنده دیگری نداشته باشد و قرنطینه آن باید تا زمانی ادامه پیدا کند تا علاوه بر خود مولدها، حتی پست لارو‌های تولیدی نسل اولشان هم آزمایش شوند و نتایج آن آنها هم باید منفی باشد. ما در مورد تمام مولدین وارداتی همین مسیر را طی کردیم و تمام آزمایشات، هم بر روی خود مولدین انجام شد هم بر روی پست لارو‌های تولیدی که در هیچ کدام نتایج مثبتی نداشتیم و در نتیجه نمی‌توانیم بگوییم که این عامل بوده است.“

با این حساب تا اعلام رسمی گزارش سازمان دامپزشکی می توان بر اساس همین شواهد ، مولدین مذکور را از اتهام آلودگی به بیماری AHPND مبرا دانست.

نهایتا ضمن ارج گذاری به تلاش های همه همکارانی که در این فرایند نقش ایفا کرده و یکی از دغدغه های مهم صنعت میگوی کشور را مورد توجه قرار دادند به اطلاع فعالان صنعت میکوی کشور می رساند که اتحادیه تولید و تجارت آبزیان کشور در تلاش است با استفاده از آمارهای دقیق تولید مزارع ( تا حد ممکن) و گفتگو با کارشناسان موافق یا مخالف و دست اندرکارانی که در خصوص فرایند واردات مولدین و آثار عملی آن در صنعت میگوی کشور اطلاع دارند، از نظر کارشناسانه آنان استفاده نموده و یک گزارش اختصاصی از آثار و نتایج ورود این مولدین تهیه و ارائه نماید.