آخرین پیام های کلیدی FAO حوزه صید و آبزی پروری
سازمان خواروبار کشاورزی ملل متحد FAO در آخرین سالنامه ای که تحت عنوان The state of … در رم منتشر کرده آمارهای صید و آبزی پروری در جهان و روندهای آن را ارائه نموده است. در این مقدمه این سند 9 پیام کلیدی بسیار مهم ذکر شده است که مطالعه آن برای کلیه فعالان صنعت آبزیان ایران اهمیت دارد.
تولید جهانی صید و آبزی پروری در بالاترین حد خود قرار دارد و این بخش نقش مهمی در تامین غذا و تغذیه در آینده ایفا خواهد کرد.
مجموع تولیدات صید و آبزی پروری در سال 2020 به رکورد 214 میلیون تن رسید که شامل 178 میلیون تن آبزیان و 36 میلیون تن جلبک است که عمدتاً به دلیل رشد آبزی پروری به ویژه در آسیا است. مقدار مصرف انسانی (بدون احتساب جلبک) 20.2 کیلوگرم به ازای هر نفر بود که بیش از دو برابر میانگین 9.9 کیلوگرم سرانه در دهه 1960 بود. حدود 58.5 میلیون نفر به صورت مستقیم در این بخش شاغل بودند. با احتساب کارگران بخش ثانویه و فعالان بخش معیشتی، تخمین زده می شود که حدود 600 میلیون معیشت حداقل تا حدی به ماهیگیری و آبزی پروری وابسته است. تجارت بین‌المللی شیلات و محصولات آبزی پروری در سال 2020 حدود 151 میلیارد دلار تولید کرد که از رکورد 165 میلیارد دلاری سال 2018 (عمدتاً ناشی از شیوع کووید ) کم تر بود.
- آبزی پروری پتانسیل زیادی برای تغذیه جمعیت رو به رشد جهان دارد؛ اما رشد باید پایدار باشد.
در سال 2020 تولید جهانی آبزی پروری به رکورد 122.6 میلیون تن با ارزش کل 281.5 میلیارد دلار رسید. آبزیان 87.5 میلیون تن و جلبک ها 35.1 میلیون تن را تشکیل می دهند. در سال 2020، به دلیل گسترش فعالیت ها در شیلی، چین و نروژ، تولید جهانی آبزی پروری رشد کرد و این رشد در همه مناطق به جز آفریقا -به دلیل کاهش در دو کشور عمده تولیدکننده، مصر و نیجریه – حاصل شد. بقیه آفریقا از رشد 14.5 درصدی نسبت به سال 2019 برخوردار بودند. آسیا همچنان با 91.6 درصد از کل، بر آبزی پروری جهان مسلط است. رشد آبزی پروری اغلب به ضرر محیط زیست اتفاق افتاده است. توسعه پایدار آبزی پروری برای تامین تقاضای رو به رشد برای غذاهای آبزی حیاتی است.
- مصرف غذاهای آبزی در جهان در سال های اخیر به میزان قابل توجهی افزایش یافته وهمچنان رو به افزایش خواهد بود.
مصرف جهانی آبزیان (به استثنای جلبک ها) از سال 1961 به طور متوسط سالانه 0/3 درصد در مقایسه با نرخ رشد جمعیت 6/1 درصد افزایش یافته است. بر اساس سرانه، مصرف غذای آبزیان از میانگین 9.9 کیلوگرم در دهه 1960 به رکورد 20.5 کیلوگرم در سال 2019 رسید، در حالی که در سال 2020 به 20.2 کیلوگرم کاهش یافت. افزایش درآمد و شهرنشینی ، بهبود در روش های پس از برداشت و تغییر در روند رژیم غذایی عواملی هستند که پیش بینی می شود مصرف غذای آبزیان را 15 درصد افزایش دهند و مصرف سرانه را در سال 2030 به طور متوسط به 21.4 کیلوگرم برسانند.
- منابع دریایی به دلیل صید بیش از حد، آلودگی، مدیریت ضعیف و عوامل دیگربه کاهش ادامه می‌دهد، اما مقدار صید از ذخایر بیولوژیکی پایدار در حال افزایش است.
کسری ذخایر آبزیان در سطوح پایدار بیولوژیکی به 64.6 درصد در سال 2019 کاهش یافته است که 1.2 درصد کمتر از سال 2017 است. با این حال، 82.5 درصد از صیدهای سال 2019 از ذخایر پایدار بیولوژیکی بوده که 3.8 درصد نسبت به سال 2017 بهبود یافته است. برای بازسازی موفقیت آمیز ذخایر و افزایش صید در داخل مرزهای اکوسیستم مدیریت شیلات موثر ثابت شده است. ثابت شده است که مدیریت موثرذخایر به طور موفقیت آمیزی در تجدید این ذخایر و افزایش صید در داخل اکوسیستم را موجب می گردد. بهبود مدیریت جهانی ماهیگیری برای بازگرداندن اکوسیستم ها به وضعیت سالم و حفاظت از عرضه طولانی مدت محصولات آبزی بسیار مهم است. بازسازی ذخایر می تواند به نحو موثری تولیدات شیلاتی را تا 16.5 میلیون تن افزایش دهد و سهم ماهیگیری دریایی را در امنیت غذایی، تغذیه، رشد اقتصادی و رفاه جوامع ساحلی افزایش دهد.
5.کاهش تعداد ناوگان ماهیگیری جهانی همچنان ادامه دارد، اما باید اقدامات بیشتری برای به حداقل رساندن ظرفیت مازاد و تضمین پایداری در عملیات ماهیگیری انجام شود.
تعداد کل کشتی های ماهیگیری در سال 2020 حدود 4.1 میلیون نفر تخمین زده شده که کاهش 10 درصدی از سال 2015 را نشان می دهد که نشان دهنده تلاش کشورها به ویژه چین و کشورهای اروپایی برای کاهش تعداد ناوگان جهانی است. آسیا همچنان دارای بزرگترین ناوگان ماهیگیری بود که حدود دو سوم کل ناوگان ماهیگیری جهان را تشکیل می داد. با این حال، کاهش اندازه ناوگان به تنهایی لزوماً نتایج پایدارتر را تضمین نمی کند، زیرا تغییرات در کارایی ماهیگیری می تواند دستاوردهای پایداری کاهش ناوگان را جبران کند.
- پیش‌بینی می‌شود که تولید آبزیان تا سال 2030 ، 14 درصد دیگر رشد کند. بسیار مهم است که این رشد همراه با حفاظت از اکوسیستم‌ها، کاهش آلودگی، حفاظت از تنوع زیستی و تضمین عدالت اجتماعی باشد.
چشم انداز فائو برای صید و آبزی پروری تا سال 2030 افزایش تولید، مصرف و تجارت را پیش بینی می کند، البته با نرخ رشد کمتر. انتظار می رود کل تولید آبزیان در سال 2030 به 202 میلیون تن برسد که عمدتاً به لطف رشد پایدار آبزی پروری است. پیش بینی می شود که آبزی پروری برای اولین بار در سال 2027 به 100 میلیون تن و در سال 2030 به 106 میلیون تن برسد. پیش بینی می شود میزان صید از طریق بهبود مدیریت ، برداشت کم تر از منابع آسیب دیده، کاهش ضایعات و….با افزایش 6 درصدی نسبت به صید دریایی سال 2020 به 96 میلیون تن در سال 2030 برسد.
- میلیون ها زندگی و معیشت توسط سیستم های مرتبط با صید و آبزی پروری پشتیبانی می شود. با این حال، بسیاری از تولیدکنندگان در مقیاس کوچک، به ویژه زنان، با شرایط کاری ناایمن روبرو و آسیب پذیر هستند. ایجاد انعطاف پذیری آنها کلید پایداری و توسعه عادلانه است.
از 58.5 میلیون نفر شغل مستقیم در صید و آبزی پروری در سال 2020، 21 درصد را زنان تشکیل می دهند که با احتساب بانوان شاغل در کل زنجیره ارزش آبزیان (از جمله قبل و بعد از برداشت) به حدود 50 درصد افزایش می یابد. اگرچه زنان نقش‌های حیاتی در صید و آبزی پروری دارند، اما درصد بسیار زیادی از افرادی را تشکیل می‌دهند که در بخش‌های غیررسمی، کم دستمزد، کم‌ثبات‌تر و کم‌مهارت ترین بخش‌های نیروی کار مشغول هستند و اغلب با محدودیت‌های جنسیتی مواجهند که آنها را از کارایی کامل باز می‌دارد.
- سیستم های غذایی آبزیان یک راه حل قدرتمند است. دگرگونی آبی (Blue Transformation ) می تواند چالش های دوگانه امنیت غذایی و پایداری زیست محیطی را برطرف کند.
فائو متعهد به دگرگونی آبی «Blue Transformation» است، یک استراتژی رویایی که هدف آن ارتقای نقش سیستم های غذایی آبزیان در تغذیه جمعیت رو به رشد جهان با ارائه چارچوب های قانونی، سیاستی و فنی مورد نیاز برای حفظ رشد و نوآوری است. Blue Transformation مجموعه‌ای از اقدامات را پیشنهاد می‌کند که برای حمایت از انعطاف‌پذیری در سیستم‌های آبزیان و حصول اطمینان از رشد پایدار صید و آبزی‌پروری طراحی شده است بدون آن که منافع هیچ‌کس را به‌ویژه جوامعی که به این بخش وابسته هستند، نادیده بگیرد. سیاست‌ها و شیوه‌های سازگار با اقلیم و محیط زیست و همچنین نوآوری‌های فناوری، مبانی اساسی برای این دگرگونی آبی هستند.
- اگر می‌خواهیم به دستور کار 2030 سازمان ملل برسیم، تحول آبی نیازمند تعهد بخش‌های دولتی و خصوصی است، به‌ویژه از آنجایی که همه‌گیری کووید 19 روندهای مطلوب قبلی را معکوس کرده است.
دگرگونی آبی نیازمند تعهد دولت ها، بخش خصوصی و جامعه مدنی برای به حداکثر رساندن فرصت هایی است که شیلات و آبزی پروری ارائه می دهد. Blue Transformation به دنبال ترویج توسعه پایدار و تقویت آبزی پروری، مدیریت موثر تمام بخش های شیلاتی و ارتقاء زنجیره ارزش آبزیان است. مشارکت فعال دولتی و خصوصی برای بهبود تولید، کاهش ضایعات مواد غذایی و افزایش دسترسی عادلانه به بازارهای پرسود مورد نیاز است. علاوه بر این، گنجاندن غذاهای آبزی در استراتژی‌های تغذیه ای و امنیت غذایی ملی کشورها، همراه با ابتکاراتی برای بهبود آگاهی مصرف‌کننده در مورد مزایای آبزیان و افزایش دسترسی آن مورد نیاز است.
طی دو دهه گذشته، بخش های صید و آبزی پروری به طور فزاینده ای به دلیل سهم اساسی آنها در امنیت غذایی و تغذیه جهانی شناخته شده است. گسترش این نقش مستلزم افزایش تغییرات دگرگون کننده در سیاست، مدیریت، نوآوری و سرمایه گذاری برای دستیابی به ماهیگیری و آبزی پروری جهانی پایدار، فراگیر و عادلانه است.
